Практическая программа по кружку «ТЫВА дыл» (подготовительный этап, обучение грамоте)

ПРАКТИКТИГ АЖЫЛ ДЭЭЖИ

«ТЫВА ДЫЛ» - 1 класс
33 шаглыг практикум

Ужук-үн ажылы: Ондар М.Х.
Дурген суур, 2025 чыл

ШАГ 1. «Дурген чарыш» - холду сайзырадыр ажыл

Даалга 1. Шулукту номчаар:
«А, э, о, ө, у, ү
Үннер бурунгу-дур.
Амгы үеге чедир
Чугаада турар-дыр.»

Даалга 2. Үннерни кожаар:
а - ...
о - ...
э - ...

Даалга 3. Холду белеткеэр дүрзүлерини кожаар:

text

◯ ◯ ◯ (донгелчиктер)

ШАГ 2. «Чурттаар козенээ кайыл» - лабиринт

Даалга 1. Лабиринттиң иштинден «А» ужукче чортуп көөр:

text

→ ▢ ▢ ▢ ▢

▢ А ▢ ▢

▢ ▢ ▢ Б

Даалга 2. Сөстерден ажык уннерни танып, кызыл өң-биле белдинер:
атыг, инек, хой, өг

ШАГ 3. «Ааткыыш» - графиктиг диктант

Даалга 1. Башкының айтканы-биле чүглелерге бижиир:
*«2-ге оруу, 3-ке оруу, 4-ке оруу...»*

Даалга 2. Үннерни схема-биле көргүзер:
Алаа - [а] [л] [а] [а]
Инек - ...

ШАГ 4. «Илбилиг дургек» - оюмнар

Даалга 1. Ужуктерни оюм-биле кожаар:
О ○ ○ ○ ○
У □ □ □ □

Даалга 2. Үннерниң дугайында шулукту дооскаар:
«Ажык уннер алдыгы
Эжиптер...»

ШАГ 5. «Ады кымыл?» - аттар-биле таныштырар

Даалга 1. Аттарны ужуктар-биле кожаар:
А - Айыс
Б - ...
Д - Долгар

Даалга 2. Кижи адын улуг ужук-биле бижиир:
мениң адым __________

ШАГ 6. «Донгелчиктер» - хурумаар ажыл

Даалга 1. Донгелчиктерди кожаар:

text

( ) ( ) ( )

Даалга 2. Ужуктерни тегергениир:
О О О О
У У У У

ШАГ 7. «Ээриил ужуктер» - ужук детальдары

Даалга 1. Ужуктарны чазыглар-биле кожаар:
Б □ □ □
В □ □ □

Даалга 2. Ужуктарны оюм-биле кожаар:
Г - гора
Д - дом

ШАГ 8. «Малчыннын ады кымыл?» - ажык уннер

Даалга 1. Ажык уннерни кожаар:
А ______
О ______
У ______

Даалга 2. Сөстерни ажык уннер аайы-биле чыыры:
Ат, өг, уш, инек, алаа

ШАГ 9. «Шарлар кайыын-дыр» - үн анализ

Даалга 1. Сөстерни үннерге чарыр:
Алаа - [а][л][а][а] - 4 үн
Инек - ______ - __ үн

Даалга 2. Үн схемазын тургузар:
□ □ □ □ - алаа
□ □ □ - ...

ШАГ 10. «Хуулгаазын бажын» - ажык эвес уннер

Даалга 1. Ажык эвес уннерни таныр:
К ______
М ______
Н ______

Даалга 2. Сөстерни үн аайы-биле чыыры:
Кыс, мал, бажың, диис

ӨСКЕРЛИГ ДААЛГАЛАР:

ШАГ 15. «Дамдылар болгаш хоолбектер» - [с], [ш] үннер

Даалга 1. Үннерни ылгаар:
Сарыг - шарыг
Сок - шок

Даалга 2. Сөстерни үн аайы-биле чыыры:
Сас, шаш, суг, шуг

ШАГ 20. «Алфавит» - алфавит-биле таныштырар

Даалга 1. Алфавитти номчаар:
А, Б, В, Г, Д...

Даалга 2. Ужуктерни алфавит аайы-биле чыыры:
В, А, Г → А, В, Г

ШАГ 25. «Лабиринт» - логика болгаш кичээнгей

Даалга 1. Лабиринттиң иштинден чортуп көөр:

text

А → ▢ ▢ ▢ Я

▢ ▢ ▢ ▢

▢ ▢ ▢ ▢

Даалга 2. Кроссворд тываар:

1. Ада-иези чок амытан (5 ужуктуг)

2. Сугтуг чер (4 ужуктуг)

ШАГ 30. «Эштеринден тып ал» - эжиштерни шыыры

Даалга 1. Эжиш ужуктерни таныр:
Б-П, В-Ф, Г-К

Даалга 2. Сөстерни эжиштери-биле кожаар:
Бал - Пал
Вал - ...

ШАГ 33. «Катаптаашкын» - төнгүс кичээл

Даалга 1. Бүгү үнген ужуктарны бижиир:
А ______ Я

Даалга 2. Шулукту дооскаар:
«Тыва дыл - мээң дылым,
Үнген үжүм, сөзүгым...»

Даалга 3. Сөстерден домак тургузар:
Мен, школа, чордум

ЭЖИИЛДЕР ДААЛГАЛАРЫ:

1. «Үн картазы» - үннерни тус-тузундан картаже бижиир

2. «Сөс турары» - ужуктардан сөстерни тудур

3. «Домак схемазы» - домактарны схема-биле көргүзер

ШИНЧИЛГЭЭ КРИТЕРИЙЛЕРИ:

• 24-33 даалга - «өөренип алган»

• 15-23 даалга - «чедип алган»

• 1-14 даалга - «белеткеелиг»

Башкыга тайылбыр: Бо практиктиг ажылдар календарлыг план-биле хамаарыштыр ажыглаттынар. Даалгалар уругларның хар чепсек-биле өзгертип болур.

Элээн диилээн: Ондар М.Х.
Чөпшээреп тур мен: Методист эвилелиниң эргелекчизи

Бо практиктиг ажыл тыва дылдың лингвистиктиг тускайлалдарын эске алыштыр тургустунган!

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/618098-prakticheskaja-programma-po-kruzhku-tyva-dyl-