Масленіца

Настаўнік беларускай мовы і літаратуры

гімназіі № 2 г.Мінска імя А.В.Навіцкага

Юхневіч Вольга Яўгенаўна

МАСЛЕНІЦА

Мэты:

1. Стварыць умовы для азнаямлення вучняў з традыцыяй святкавання Масленіцы на Беларусі.

2. Садзейнічаць развіццю творчых здольнасцей і акцёрскага майстэрства вучняў.

3. Спрыяць выхаванню патрыятычных пачуццяў

Ход свята

Зал упрыгожаны. Намаляваны птушкі на сценах, сонейка на сцэне, гандлёвыя рады.

Гучыць беларуская народная песня.

Суседка 1

Хлопцы, дзеўкі, мамы, таты! Запрашаем усіх на свята!

Зіма са снегам, Вясна са смехам!

Сышлі з дарожкі, Бяруцца ў рожкі!

Падыходзьце, хлопцы, дзеўкі!

Будуць скокі і прыпеўкі!

Слухайце нашу аб’яву:

Абяцаем усім забаву.

Будуць песні, будуць скокі –

І, магчыма, – скамарохі!

Суседка 2:

Ад усіх дзвярэй, ад усіх варот

Ты выходзь хутчэй, весялей народ!

Будзе прадстаўленне

Усім на захапленне!

Добры людзі, спяшайцеся з намі!

Там вунь чарга за пірагамі!

Свята гэтага часцінка сёння паміж намі,

Дазваляем прычасціцца чаем з пірагамі.

Суседка 3:

Гэй, людцы добрыя!

Танцы і карагоды

Не выходзяць з моды!

Хай лунаюць песні

У небе напрадвесні!

Гэй, народ!

Да нас у карагод!

Вучні танцуюць карагод і спяваюць песню “Вясна пакажыся”.

Не зважайце на мундзіры,

Выступайце ў турніры!

Хутка будзем строіць смешкі

І запросім на пацешкі!

У пачатку гандлёвых радоў з’яўляюцца скамарохі-валачобнікі. Валачобны гурт спыняецца ля галоўнай сцэнічнай пляцоўкі і пачынае абыходзіць кірмашовыя рады.

Скамарох 1:

Эх, паўным паўна мая галовушка

Гульняў, жартаў і зацей.

Пажадай, душа мая зазнобушка,

Каб усім было весялей!

Скамарох 2:

Ой, вы людцы, людцы добрыя,

Вы не стойце па вуглах.

Пець, плясаць і забаўляцца

Вы сюды хадзіце к нам!

Гучыць песня “Вясна-красна”.

Скамарох 3:

Песні гучыце і жарты звініце!

Радуйце ўсіх і смяшыце!

Праходзяць апошнія крокі зімы

Спяшайцеся! Захадзіце!

Скамарох 4:

Ад усіх дзвярэй, ад усіх варот

Выхадзі хутчэй, весялей народ!

Зараз прадстаўленне

Усім на захапленне!

Скамарох 5:

Вас чакаюць гульні, жарты,

Не сядзіце дома ўпарта!

На свята ўсе збірайцеся,

Весяліцеся, забаўляйцеся!

Гандляры ў сваю чаргу зазываюць людзей да сябе ў той час, калі валачобнікі падыходзяць да іх гандлёвых латкоў.

Скамарох 6:

Гэй, купляй аладкі, круглыя, як сонца,

Будзеш тоўсты, гладкі, жыць табе бясконца!

Мёду пакаштуйце, ды сям’ю мацуйце.

Паласуйся – булкі з макам.

Жыць табе вось так, са смакам!

Еш аладкі з малаком, або з такам!

А гарбата травяная! Вып’еш – дзеўка пакахае!

Пасля абыходу кірмашовых радоў валачобны гурт падымаецца на сцэну. Пасярэдзіне пляцоўкі ставіцца чучала, сімвалізуючы Вясну.

Уваходзіць Сцяпан.

Сцяпан:

А што вы тут святкуеце?

Суседка:

Масленіцу.

Сцяпан:

А што гэта за свята з такою смачнай назвай?

Скамарох:

Гэта не толькі смачнае свята, але і вясёлае! Эх, калі быў я маладым, як мы добра яго святкавалі ў вёсцы. Гэта цудоўнае свята напярэданні вясны. У нас гаварылі:

Зіма з вясною сустракаецца,

Пра здаровейка пытаецца.

Сцяпан:

А чаму назва такая?

Скамарохі:

А таму, што вельмі смачныя бліны былі і з маслам, і з мёдам, і са смятанаю.

Адзначалі Масленіцу звычайна сем дзянёчкаў. Першы дзень Масленіцы называлі “Сустрэчай” ці “Стрэчаннем”. У гэты дзень Масленіцу сустракалі і велічалі. Другі дзень Масленіцы называўся “Зайгрышы”. У гэты дзень з гор каталіся, каб доўгі лён рос. У трэці дзень Масленіцы цёшчы пяклі бліны і чакалі да сябе ў госці зяцёў, каб пачаставаць іх сваімі смачнымі блінамі. Чацвёрты дзень Масленіцы называўся “Дзень святога Уласа”. Лічылася, што ў гэты дзень павінен праспяваць першы раз жаваранак. У гэты дзень ушаноўвалі маладых, якія ажаніліся ў гэтым годзе. А яшчэ ў гэты дзень хадзілі ў лазню. Пяты дзень Масленіцы называўся “Цёшчыны вячоркі”. У гэты дзень зяці сваіх любімых цёшчаў у госці запрашалі. Ну а калі цёшчу запрасілі, трэба ж яе нечым частаваць. А чым частаваць на Масленіцу, як не блінамі? У шосты дзень Масленіцы нявестка збірала да сябе ў госці ўсю мужаву радню. Апошні сёмы дзень Масленіцы называўся “Прабачальная бяседа”. У гэты вечар усе родныя прасілі прабачэння адзін у аднаго. Звычайна казалі: “Прабач, калі саграшыў перад табой справай ці языком”.

А яшчэ ў гэтае свята нават саму Масленіцу запрашалі такімі словамі:

Мы на горцы пабывалі, пабывалі

Ай, люлі, пабывалі.

Масленіцу сустракалі, сустракалі

Ай, люлі, сустракалі.

Сырам гору набівалі, набівалі.

Маслам гору палівалі, палівалі.

Гучыць музыка, з’яўляецца Масленіца.

Масленіца:

Ого-го-го! Хто тут мяне кліча?

Скамарох:

А вось і Масленіца дарагая, госцейка залатая. Павітаем яе, сябры.

Масленіца:

Даўненька ніхто не клікаў мяне.

Сцяпан:

Вось дзіва, дык дзіва. Дык твае словы чароўныя, гукальныя.

Скамарох:

Так... Не думаў, не гадаў, нечакана трапіў.

Масленіца:

Ну, гаспадынькі, дзе ж масленічныя бліны? Пачастуйце мяне.

Суседкі пераглядаюцца.

Суседка:

Забаў нашу госцю, а я хуценька збегаю да суседак – у іх кожны дзень бываюць бліны.

Гучыць песня. Танец.

Масленіца:

А мяне не трэба забаўляць. Я сама каго хочаш забаўлю.

Масленіца спявае песню “Валенкі”.

Суседка:

Ну, ты малайчына.

Масленіца:

У нас сёння – Масленіца!

Прыляцела ластавіца!

Села, пала на жэрдачку,

Шчабятала вестачку.

Хто на Маслёнку сумуе,

Таму ў годзе не шанцуе.

Значыць, будзем забаўляцца,

І блінцамі сілкавацца.

За вялікі блін, як Сонца,

Трэба працаваць бясконца,

А каб каштаваць аладкі,

Адгадаем мы загадкі.

Загадкі Масленіцы:

1) Якую краіну носяць на галаве? (Панама)

2) Без рук, без ног, а ўгару лезе. (Цеста)

3) У якой рэчцы прысутнічаюць тры ноты? (Місісіпі)

4) Нашу іх шмат гадоў, а колькасць іх не ведаю. (Валасы)

5) Новая пасудзіна, а ўся ў дзірках. (Рэшата)

6) Якая рака ў нас у роце? (Дзясна)

7) Што ідзе, не рухаючыся з месца? (Гадзіннік)

8) Па мору ідзе, ідзе, а да берага дойдзе, тут і прападзе. (Хваля)

9) Белы, як снег, у гонары ва ўсіх. (Цукар)

10) Ляцеў птах, на ваду – бах. Вады не скалыхнуў, на дно патануў. (Снег)

11) Стаіць дуб, на дубе 12 гнёзд, у кожным гняздзе па 4 сініцы, у кожнай сініцы па 14 яек: сем чорных і сем белых. (Год)

12) Чорная карова ўвесь свет пабарола, белая ўстала – увесь свет падняла. (Ноч і дзень)

Масленіца:

Вы загадкі адгадалі?

Адказваюць

Пераможцаў частавалі?

Адказваюць

А цяпер, усе весялей

Будзем мы гуляць далей!

Гучыць песня “Вясна-жартаўніца”.

Масленіца:

Ну, зараз можна і пачынаць.

Сцяпан:

А як жа святкавалі Масленіцу?

Суседкі перабіваюць адна адну.

Суседка 1:

У нас песні розныя спявалі.

Суседка 2:

І смачнаю ежаю частаваліся.

Суседка 3:

А як на конях ды санках каталіся.

Суседка 4:

Ды ў снежкі гулялі.

Суседка 5:

Спаборнічалі паміж сабою ў сіле і ў спрытнасці.

Суседка:

Ды ўсё і не пералічыш. А якія таленты ў нас ёсць!

Музычны нумар (песня на дудачцы).

Суседка:

Мяркую, што зараз таксама цікавыя спаборніцтвы атрымаюцца.

Суседка:

(Да гледачоў). Ёсць у нас 2 вёскі: Заполле і Залессе. Палова залы, па левы бок ад мяне, будзе вёска Заполле, і будзе падтрымліваць сваю каманду. (Паказвае ў бок каманды злева). А другая палова, па правы, будзе вёскай Залессе, і падтрымліваць будзе сваю каманду. (Паказвае ў бок каманды справа).

Суседка:

Пляскаць у далоні ўмееце? А нагамі тупаць? А ну-ка зараз паспрабуем. Залессе! Заполле! А цяпер усе разам. Нешта слаба. Хіба кашы не елі? А ну-ка, яшчэ разок разам.

Суседка:

Мы з Аленай станем насупраць каманд, кожны з вас па чарзе павінен дабегчы да нас, аббегчы вакол нас і стаць у канцы каманды. Якая каманда хутчэй, зараз мы гэта пабачым.

Гучыць музыка, ідзе конкурс.

Суседка:

Ой, Параска, у мяне збан малака ёсць, я пра яго зусім забылася.

Суседка:

Ага, забылася. Нясі.

Выходзіць суседка з 2-ма збанкамі малака.

Суседка:

Малачко ў мяне, што мядок. Так і льецца ў раток. Праўда, суседачка, масленічныя бліны добра і малачком запіць. Згодны?

Суседка:

Пераможца атрымае нечаканую ўзнагароду. Вось вам соломінкі, праз якія вы павінны напераганкі выпіць малако. Гатовы да гульні?

Гучыць музыка, ідзе конкурс.

Суседка:

А цяпер таму, хто перамог у гэтай гульні, уручаюцца медалі “Лепшы малакасос”. Павіншуем пераможцаў! А вам дзякую за ўдзел у конкурсе.

Суседка 1:

Параска, што табе нагадвае гэты абруч?

Суседка 2:

Ой, абруч, ён круглы, як сонейка. А на Масленіцу вялікая пашана была тым рэчам і дзеянням, якія нагадваюць сонца. І бліны круглыя ды жоўтыя, і колы, якія часта запалівалі, таксама круглыя.

Суседка 3:

А мы зараз усё гэта забылі. Але гуляць з абручамі таксама любім.

Масленіца:

О, гэта вельмі масленічная гульня, давайце і мы з вамі згуляем. Хто даўжэй пракруціць абруч.

Гучыць музыка, круцяць абруч.

Суседка:

А ў маёй вёсцы пасля Масленіцы будзілі мядзведзя. Безумоўна, не па-сап-раўднаму, лічылася, што як толькі мядзведзь прачнецца, дык і вясна пачнецца.

Сцяпан:

Гэта цудоўна, давайце і мы разбудзім мядзведзя, ён у нас яшчэ моцна спіць у бярлозе пад снегам.

Пасярэдзіне сцэны ляжыць мядзведзь, схаваны пад газетамі, як пад снегам.

Мядзведзь:

Ой вясёлае сёння свята,

І гасцей тут вельмі багата.

Каб праз год зноў Масленіцу спаткаці,

Дазвольце вам пажадаці:

Мець торбу грошай.

Бяды не знаць ніколі

І смерці нідаволі,

Каб багатыя былі,

І сто год жылі.

Масленіца:

Ну калі і мядзведзь прачнуўся, час мне развітвацца з вамі да наступнага года.

Ну, усё, даражэнькія. Бывайце,

Варэнікі, бліны спажывайце,

Ды Маслёнку ўспамінайце.

Скамарохі:

Мы на свяце пабывалі,

Маслёнку сустракалі.

Наша маслёнка гадавая,

Яна госцейка дарагая.

Трэба нам далей ісці.

Трэба ўсю Зямлю прайсці.

Людзям песенькі пяяць,

Людзей з Маслёнкай вітаць.

А вы здаровы бывайце,

Ды праз год нас...

Разам... чакайце!

Масленіца выходзіць, а за ёй і ўсе.

Скамарохі:

А зараз мы вас усіх запрашаем на вуліцу, дзе наша свята працягнецца. Там вас чакаюць пачастункі, конкурсы і сюрпрыз (спальванне чучала зімы).

Заклікі (на вуліцы)

Добры людзі, спяшайцеся з намі!

Там вунь чарга за пірагамі!

Свята гэтага часцінка сёння паміж намі,

Дазваляем прычасціцца чаем з пірагамі.

Ой, вы людцы, людцы добрыя,

Вы не стойце па вуглах.

Пець, плясаць і забаўляцца

Вы сюды хадзіце к нам!

Гэй, купляй аладкі, круглыя, як сонца,

Будзеш тоўсты, гладкі, жыць табе бясконца!

Мёду пакаштуйце, ды сям’ю мацуйце.

Паласуйся – булкі з макам.

Жыць табе вось так, са смакам!

Еш аладкі з малаком, або з такам!

А гарбата травяная! Вып’еш – дзеўка пакахае!

Хто на Маслёнку сумуе,

Таму ў годзе не шанцуе.

Ой вясёлае сёння свята,

І гасцей тут вельмі багата.

Каб праз год зноў Масленіцу спаткаці,

Дазвольце вам пажадаці:

Каб багатыя былі,

І сто год жылі.

Ну, усё, даражэнькія. Бывайце,

Варэнікі, бліны спажывайце,

Ды Маслёнку ўспамінайце.

Масленіца, Масленіца!

Мы табою хвалімся.

На гарах катаемся.

Блінамі аб’ядаемся.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/588370-maslenica