Татар әдәбияты, 6 нчы сыйныф, Хәйдәрова Р. З

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТҮБӘН КАМА МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫ

“ИНГЛИЗ ТЕЛЕН ТИРӘНТЕН ӨЙРӘНҮЛЕ №33 НЧЕ УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕ” МУНИЦИПАЛЬ БЮДЖЕТ БЕЛЕМ БИРҮ УЧРЕЖДЕНИЕСЕ

ЭШ ПРОГРАММАСЫ

предмет татарәдәбияты (рус төркеме)

сыйныф6 нчы Г

сәгать саны 70

укытучы Галеева Фәйрүзә Радость кызы

РАСЛЫЙМ

“____” _______2015 нче ел ___№лы

педагогик киңәшмә карары

Педагогик киңәшмә рәисе

____________Л.Г.Салихҗанова

2015-2016 нчы уку елы

Аңлатмаязуы

6нчысыйныфларөчентатартеленнәнэшпрограммасыРоссияФедерациясендәгеһәм ТатарстанРеспубликасындагымәгарифкәкагылышлыхокукый-нормативактларгаһәм федеральдәүләт стандартларына нигезләнеп төзелде:

1.РоссияФедерациясенең“Мәгарифтурында”гыЗаконы(Федеральныйзаконот 29.12.2012 273-ФЗ “Обобразованиив РоссийскойФедерации”).

2.ТатарстанРеспубликасының“Мәгарифтурында”гыЗаконы(ЗаконРеспублики Татарстан“Об образовании” №68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).

3.РоссияФедерациясенең“РоссияФедерациясехалыктелләретурында”гы126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998).

4.РФМәгарифһәмфәнминистрлыгыприказы,30нчыавгуст,2013нчеел№115 (“ОбутвержденииПорядкаорганизациииосуществленияобразовательной деятельностипоосновнымобщеобразовательнымпрограммам–начального общего, основного общего и среднего общего образования”).

5.“ТатарстанРеспубликасыныңхалыктелләретурында”Законы(ЗаконРеспублики Татарстанот08.07.1992№1560-XII(ред.от03.03.2012г.)“Огосударственных языках РеспубликиТатарстан и другихязыках в Республике Татарстан”).

6.“ТатарстанРеспубликасыдәүләттелләреһәмТатарстанРеспубликасындабашка телләр турында”Татарстан РеспубликасыЗаконы, 2004нче ел, 1нчеиюль.

7.“2014-2020нчеелларгаТатарстанРеспубликасыдәүләттелләренһәмТатарстан Республикасындабашкателләрнесаклау,өйрәнүһәмүстерүбуенчаТатарстан Республикасы дәүләтпрограммасы”, 2013 нчеел, 25 нчеоктябрь, 794нчекарар.

8.ТөпгомумибелембирүнеңФедеральдәүләтбелембирүстандарты(Россия МәгарифһәмФәнминистрлыгында2010нчыелның17нчедекабрьбоерыгы1897 нченомербеләнрасланган,РФЮстицияМинистрлыгында19644нче регистрацион номерыбелән 2011нчеелның 1 нчефевралендә теркәлгән).

9.ТатарстанРеспубликасында2012-2020нчееллардафәнһәммәгарифүсешетурында “Дәүләт программасы”.

10. 2010-2015нчееллардаТатарстанРеспубликасындамәгарифнеүстерүстратегиясе “Киләчәк”программасы.

11. 2015-2016 нчы уку елына гомуми белем бирү учреждениесенең укыту планы.

12. 2014-2018 нче уку елларына төп гомуми белем бирү учреждениесенең төп белем бирү программасы.

13. Гомуми белем бирү учреждениесенең эш программалары турында нигезләмәсе.

Укыту-методик комплекты

Программа: “Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”. 1-11 нче сыйныфлар. (Казан, «Мәгариф» нәшрияты, 2011 . Төзүчеләр: Р.З. Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева),

Дәреслек: Татар теле , 6 нчы класс. Р.З. Хәйдәрова, З.Р. Назипова,Казан “Мәгариф” нәшрияты, 2007.

Рустелендәсөйләшүчебалаларгататартелеукытуныңтөпмаксатыһәмбурычлары:

татар сөйлəмен тыңлап аңларга күнектерү;

татар этикеты тəгъбирлəрен кертеп,бирелгəн ситуация буенча диалогик сөйлəм оештырырга өйрəтү;

программада күрсəтелгəн лексик темалар буенча телдəн яки язмача монологик сөйлəм булдыруга ирешү;

карап чыгу, танышу, өйрəнү, эзлəнү максаты белəн уку төрлəрен кулланып,төрле жанрдагы текстларны аңлап уку күнекмəлəрен үстерү;

тəкъдим ителгəн текстларны яттан өйрəнү;

фразеологик берəмлеклəрнең , мəкальлəрнең рус эквивалентларын табарга һəм чагыштырырга өйрəтү;

татар телендəге сөйлəмне фонетик, лексик, грамматик яктан дөрес төзергə күнектерү;

татар халкының фəн, мəгариф, сəнгать, мəдəният өлкəсендəге казанышлары, күренекле шəхеслəре белəн таныштыруны дəвам итү;

- халыкларның үзара аңлашып, тату яшəвенə омтылыш тəрбиялəү;

— баланы мөстəкыйль рəвештə китап укырга əзерлəү;

—татар əдəбиятына, сəнгатенə, мəдəниятенə кызыксыну һəм хөрмəт хислəре тəрбиялəү;

—татар əдəби текстларын дөрес интонация белəн укырга өйр,əтепсəнгатьле уку күнекмəлэрен булдыру;

—тексттагы сүзлəрдəн, гыйбарəлəрдəн файдаланып, диалогик-монологик сөйлəмгə чыгу;

—татар телендə язылган əдəби əсəрлəрнең моңын, аһəңен тоярга, кичерергə өйрəтү.

Укыту предметының эчтəлеге

1. Яңа уку елы котлыбулсын

2.Мин - зур ярдәмче

3.Татарстан – мөстәкыйль дәүләт

4. Әдәбият-сәнгать дөньясында

5. Иптәшең үзеңнән яхшы булсын

6.Туган көн-күңелле бәйрәм

7. Дүрт аяклы дусларыбыз

8. Сәламәт тәндә – сәламәт акыл

Укучы белергә тиеш

– сөйләм этикеты үрнәкләрен урынлы кулланырга, сөйләмне орфоэпик һәм орфографик яктан дөресоештырабелергә;

– коммуникативмаксатларны аңлап, диалогик аралашудакатнашырга;

– төрле аралашусфераларыннан чыгып, телдән яки язмача үз фикерләренбелдерергә;

– тәкъдим ителгән темабуенча эзлекле монологик сөйләм төзи белергә;

– тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләрнең әйтелешен һәм язылышынбелергә;

– антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдаланабелергә;

-сорауны формалаштыра белергә һәмтулыҗавапбирә белергә;

-дәреслектәбирелгәнтематиккысалардататарчадан–русчага,русчадан– татарчагатәрҗемә итә белергә.

Укучының өйрәнергә мөмкинлеге бар:

Гомумибелеммәктәбендәтатартеледәресләреукучыларныңсөйләмтеленүстерүгә юнәлтелә,буисәаларныңтыңлапаңлау,сөйләүһәмсөйләшү,уку,язуһәмязмасөйләмкүнекмәләренформалаштыруныүзэченә ала.

-тыңлапаңлау–аерымавазларны,иҗеккалыпларын,сүзләр,сүзтезмәләр, җөмләләрне,бәйләнешлетекстларныишетеп,мәгънәләренһәмэчтәлекләрен аңларга;

-диалогиксөйләмгәөйрәткәндә,укучыларныңкөндәлектормышынчагылдыра торган табигыйтемаларга сөйләшергә;

-монологиксөйләмгәөйрәткәндәаерымкешеләрне,әйберләрнетабигать күренешләрен,хайваннарнытасвирлауга,сыйныф,мәктәп,авылшәһәртормышы һ.б.турындахәбәритәргә,укылган(тыңланган)текстныңэчтәлегенпланбуенча сөйләп бирергә;

-укугаөйрәткәндә,татархәрефләрентанып,аларбелдергәнавазларныдөресәйтергә, дәреслектәгетекстларнысәнгатьлеитеп,йөгерекһәмаңлапукырга;

-яңа сүзләрне сүзлектәнтабарга;

-язугаөйрәткәндә,сүзләрнеиҗекләргәбүлеп,юлданюлгадөрескүчерү кагыйдәләренүзләштерергә,сөйләмдәактивкулланылаторгансүзләрнеорфографик дөресязукүнекмәләрен үстерергә;

-язмасөйләмгәөйрәткәндә,терәксүзләр,сүзтезмәләрһәмүрнәкҗөмләләргә нигезләнеп,өйрәнеләторганлексиктемаякибирелгәнситуациябуенчаҗөмләләр язарга.

Укучылардафонетиккүнекмәләрбулдыруөчен,түбәндәгеләргәигътибаритү мөһим:татартеленәгенәхасбулганавазларныңәйтелешенүзләштерү;татарһәмрус телләрендәуртакбулган,ләкинәйтелешләребеләнаерылганавазларнычагыштырып өйрәнү;авазларнысүзләрдә,сүзтезмәләрдә,җөмләләрдә,бәйләнешлесөйләмдәдөресәйтүгә ирешү.Бутөркүнекмәләрбулдыруөстендәэзлеклеэшләүгенәукучыларныңсөйләмендәге фонетикхаталарны бетерергә мөмкинлек бирә.

Укучыларныңлексиккүнекмәләренүстерүөчен,сүзләрнеңәйтелешен,язылышын, мәгънәсен,ясалышын,башкасүзләрбеләнбәйләнешен,сөйләмдәкулланышынүзләштерү шарт.Моныңбеләнберрәттән,татарһәмруссүзләрнеңмәгънәягыннанаермаларын күрсәтеп баруда,рустелендә эквивалентларыбулмаган сүзләрне аңлатыпбирү дә сорала.

Укучыларныңграмматиккүнекмәләренүстерү–төрлесүзтөркемнәренең морфологикформалары,ясалышларыбеләнтаныштыру,сүзләрнеңҗөмләдәүзарабәйләнеш чараларынүзләштерүһәмкагыйдәләренбелүдигәнсүз.Татартеленикенчетелбуларакукытканда,лексик-грамматикматериалнысинтаксикнигездәүзләштерүпринцибынатаянып эшитүкирәк,чөнкисүзләрбашкасүзләрбеләнбәйләнештәбулгандагына,җөмлә,гомумән, сөйләмбарлыкка килә.

Предметның укыту планында тоткан урыны: мəктəпнең2015-2016 нчы уку елына уку-укытупланы нигезендə“Татар əдəбияты”н атнага (35 атна) 2 шəр сəгать исəбеннəн, елга 70 сəгать укыту каралган. Татар теле һəм əдəбияты дəреслəре бер дəреслек, бер программа нигезендə үзара бəйлəнештə, интегратив укытыла.

Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре.

Гомумбелем күнекмәләрен бәяләү критерийлары

Рус телле балаларга татар теле укытуның төп максаты Татарстан республикасында дəүлəт теле дип игълан ителгəн татар телендə иркен сөйлəшə алган билингваль шəхеслəр формалашт. Билгеле булганча, социолингвистика фəне координатив типтагы(ана телендə һəм өйрəнə торган икенче телдə хатасыз аралашу), субординатив типтагы (ана телендə хатасыз, икенче телдə хаталар җибəрү фараз ителə), катнаш типтагы (ике телдə дə аралашуда хаталар булу фаразлана) шəхеслəрне аера. Программа авторлары рус телле балаларга татар телен өйрəтүнең төп максатын субординатив типтагы тел шəхеслəре формалаштыруда күрəлə.рЯгъни, рус телле балалар язма, телдəн аралашу процессында хаталар җибəрергə мөмкинн,əрлəкин алардан программада күрсəтелгəн тематика буенча татар телендə сөйлəшə-аралаша белү тəлап ителə.

Чит теллəр укыту методикасында белемнəрне контрольгə алу өчен“коммуникативно-достаточный уровень – аралашу өчен җитəрлек дəрəҗə; коммуникативно-недостаточный уровень – аралашу өчен җитəрлек булмаган дəрə”җəтөшенчəлəре яши (В.П.Беспалько). Əгəр үзлəштерү дəрəҗəсе 0,7 коэффициентыннан югары булса, аралашу өчен җитəрлек дəрəҗə дип санала һəм укучыга “4”, “5”ле билгелəре куела; əгəр үзлəштерү дəрəҗəсе 0,7 коэффициентыннан түбəн булса, аралашу өчен җитəрлек булмаган дəрəҗə дип санала һəм укучыга“3”, “2”ле билгелəре куела. Ягъни, үзлəштерү коэффициенты 0,7 булса – “3”ле, 0,8-0,9 булса – “4”ле, 0,9 – 1 булса – “5”ле билгелəре куела.

Үзлəштерү коэффициенты түбəндəге формула белəн исəплəнə:

Үк = а : р, кайда Үк – үзлəштерү коэффициенты, а – дөрес үтəлгəн биремнəр саны, р – барлык биремнəр саны.

Əйтик, сүзлек диктанты 20 сүздəн тора. Укучы 5 хата җибəрə. Аның үзлəштерү коэффициенты 15:20 =7,5. Ул “4”ле билгесе ала ала.

Əйтик, укучыларның сөйлəшə алуын тикшерү өчен 5 ситуатив күнегү бирелде. (Позови друга кататься на лыжах) Укучы 4 күнегүдə сөйлəм бурычын дөрес аңлап, аралаша алуын күрсəтте. Аның үзлəштерү дəрəҗəсе коэффициенты 4:5 = 0,8 була. Ул “4”ле билгесе ала.

Əйтергə кирəк, чиреклек, еллык билгелəре нинди дə булса грамматик категорияне үзлəштерү дəрəҗəсе белəн генə билгелəнми, ə программада күрсəтелгəн темалар буенча укучыларның диалогик, монологик сөйлəмгə чыгу дəрəҗəлəре белəн билгелəнə.

Телдəн җавап бирүне тикшерү һəм бəялəү.

Укучыларның диалогик һəм монологик сөйлəм күнекмəлəрен тикшергəндə һəм бəялəг, əнд билге җавапның сыйфатына карап һəм түбəндəге талəплəрне искə алып куелырга тиеш: сөйлəмнең орфоэпик, интонацион һəм грамматик яктан төгəллеге; сөйлəмнең эчтəлеге ягыннан дөреслеге, тулылыгы һəм эзлеклелеге; сөйлəмнең аңлаешлылыгы; сөйлəмдə сүз байлыгы, җөмлə калыпларының төрлелеге һəм стиль бердəмлеге. Җавапны бəялəгəндə, укытучы аның уңай һəм кимчелекле якларын əйтеп,хаталар яңадан кабатланмасын өчен, килəчəктə нəрсəгə игътибар итəргə кирəклеген күрсəтергə тиеш.

Диалогик сөйлəмне бəялəү:

Бирелгəн ситуция яки өйрəнелгəн тема буенча əңгəмə кора алганда,əйтелеше һəм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтəлеге ягыннан эзлекле һəм тулы диалогик сөйлəм төзегəндə, «5»ле куела.

Бирелгəн ситуция яки өйрəнелгəн тема буенча əңгəмə кора алганда,əмма репликаларның əйтелешендə һəм аерым сүзлəрнең грамматик формаларында2-3 хата җибəреп, эчтəлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйлəм төзегəндə, «4»ле куела Өстəмə сораулар ярдəмендə генə əңгəмə кора алганда,репликаларның əйтелешендə һəм сүзлəрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибəреп, эчтəлеген бозып диалогик сөйлəм төзегəндə, «3»ле куела.

Бирелгəнситуция яки өйрəнелгəн тема буенча диалог төзиалмаганда, «2»ле куела.

Монологик сөйлəмне бəялəү:

Өйрəнелгəн яки тəкъдим ителгəн тема буенча əйтелеше,грамматик төзелеше ягыннан дөрес һəм эчтəлеге ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйлəм өчен «5»ле куела.

Өйрəнелгəн яки тəкъдим ителгəн тема буенча эзлекле төзелг,əммаəн аерым сүзлəрнең əйтелешендə, грамматик формаларында яки җөмлə төзелешендə 2-3 хатасы булган монологик сөйлəм өчен «4»ле куела.

Өйрəнелгəн яки тəкъдим ителгəн тема буенча эзлекле төзелмəгəн, сүзлəрнең əйтелешендə, җөмлə төзелешендə 4-7 хатасы булган монологик сөйлəм өчен «3»ле куела.

Шигырьне яттан сөйлəүне бəялəү

Шигырьне яттан сөйлəгəндə шигырь исемен,авторын атап башлап,сəнгатьле итеп, əйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һəм эчтəлеге ягыннан тулы,эзлекле булган сөйлəм өчен «5»ле куела; шигырьне яттан сөйлəгəндə шигырь исемен, авторын атап башлап, сəнгатьле итеп, əмма аерым сүзлəрнең əйтелешендə2-3 хатасы булган сөйлəм өчен «4»ле куела; эзлекле төзелмəгəн, сүзлəрнең əйтелешендə 4-7 хатасы булган сөйлəм өчен «3»ле куела.

Укуны бəялəү

Тəкъдим ителгəн текстның эчтəлеген тулаем аңлап,сəнгатьле һəм аңлаешлы итеп укыганда, “5”ле куела.

Тəкъдим ителгəн текстның эчтəлеген аңлап, сəнгатьле һəм аңлаешлы итеп укыганда, əмма 2-3

Тыңланган текстның эчтəлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бəялəү.

Тыңланган текстның эчтəлеген тулаем аңлап,тəкъдим ителгəн барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгəн, 1 орфографик хатасы яки эчтəлеккə бəйле 1 хатасы булган эшкə «5» ле куела.

Тыңланган текстның эчтəлеген аңлап, тəкъдим ителгəн сорауларга дөрес җавап бирелгəн, əмма 2-3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтəлеккə бəйле 2-3 хатасы булган эшкə «4»ле куела.

Тыңланган текстның эчтəлеген өлешчə аңлап,тəкъдим ителгəн сорауларга төгəл җавап бирелмəгəн, 5 орфографик, 5 пунктуацион яки эчтəлеккə бəйле 4-5 хатасы булган эшкə «3» ле куела.

Тыңланган текстның эчтəлеге буенча тəкъдим ителгəн сорауларгабирелгəн җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6 орфографик, 6 пунктуацион яки эчтəлеккə бəйле 5тəн артык хатасы булган эшкə «2» ле куела.

Контроль эш,тестларны бəялəү

Кулланылганәдәбият:

1. 2015-2016 нчы уку елына гомуми белем бирү учреждениесенең укыту планы.

2. ”Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы”. 1-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2011 ел.

3. Дәреслек: Татар теле , 6 нчы класс. Р.З. Хәйдәрова, З.Р. Назипова,Казан “Мәгариф” нәшрияты, 2007

4.ХәйдәроваР.З.,Гиниятуллина Л.Ә. Рустелендәтөпгомумибелембирү оешмаларындататартелеукыту.6 нчысыйныф(Укытучыларөченметодиккулланма). – Казан, “Татармультфильм”, 2014.

5.ХәйдәроваР.З.,ӘхмәтҗановаГ.М.Гомумибелембирүоешмаларындарустелле балаларныңтатартеленнәнбелемнәренконтрольгәалубуенчабиремнәр җыентыгы. – Яр Чаллы,2014.

6.Нурмухаметова Р.С. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. Казань. Издательство "Гыйлем", 2012.

7. Гыймадиева Н.С., Галләмова Р.В. Татар теле : Кагыйдәләр җыентыгы. Анализ үрнәкләре. Казан, "Гыйлем", 2013.

8.Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся”. Казань, "Гыйлем", 2013.

9.2014 - 2015нчеукуелындататартеленукытуүзенчәлекләре: методиктәкъдимнәр.–Казан:Татарстанреспубликасы Мәгарифне үстерү институты, 2014. –52 б.

10.Электронное образование РТ

11.Татар сайтлары: belem.ru; tatarile. org.com;matbugat.ru; tatar tele.ru

12. Электрон китапханə. Электрон сүзлеклəр (Golden dict, Star dict), Anki интерактив карточкалар ятлау программасы.

13.“АНА ТЕЛЕ” онлайн-мəктəбе.

Кушымта

Кереш контроль эш. 6 нчы сыйныф

1.Поздравь друга с праздником 1 сентября.

2.Вместо многоточий вставь аффиксы принадлежности.

а)Минем дуст... бар.

б)Минем карандашлар... бар.

в)Минем китап.... бар.

г)Минем альбом ... бар .

д)Минем плеер.... .

3.Напиши глаголы в отрицательной форме.

Белә,күрә,аңлата,җырлата,уйлата,юата.

4.Даннные имена существительные просклонять по падежам.

Китап,укучы.

Еллык контроль эш

(Сәламәт тәндә – сәламәт акыл. Светофор – минем дустым)

Сүзләрне тәрҗемә итегез.

а) Беречь здоровья-_____________________________________________

Интересное увлечение- _________________________________________

Спортивный кружок - ___________________________________________

Плохая привычка - ______________________________________________

Полезный совет - _______________________________________________

б)возле дома - __________________________________________________

к школе - ______________________________________________________

через дорогу - __________________________________________________

за парком - _____________________________________________________

вдоль дороги - __________________________________________________

Сәламәт булу кагыйдәләрен дәвам ит.

-Сәламәт булу өчен, _______________________________________________________________

-Сәламәт булу өчен, _______________________________________________________________

-Сәламәт булу өчен, _______________________________________________________________

Вы хотите узнать:

-какие кружки есть в вашей школе;

_______________________________________________________________

-какой спорта ему (ей) нравится;

_______________________________________________________________

-кто занял первое место по волейболу;

_______________________________________________________________

-нельзя дорогу переходить на красный свет?

_______________________________________________________________

Тиздән җәйге каникуллар. Үзегезнең җәйге каникулга планнарыгыз турында языгыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/173780-tatar-dbijaty-6-nchy-syjnyf-hjdrova-rz