Сценарий внеклассного мероприятия «Ҫут çанталăк пирĕн пуянлăх»

Ҫут ҫанталӑк – пирӗн пуянлӑх

(6 – мӗш класс валли хатӗрленӗ класс тулашӗнче ирттермелли сценари)

В.В.Куракова, Шупашкарти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 49- мӗш вӑтам шкулта чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекен

Тӗллевсем: ҫут ҫанталӑк ҫинчен вӗреннине аса илесси; ҫут ҫанталӑка сӑнама вӗрентесси; ҫут ҫанталӑка сыхлама, упрама ҫынсем мӗн тума пултарнипе паллаштарасси

Кирлӗ хатӗрсем: экологи темипеҫыхӑннӑ плакатсем, «кайӑк юрри» аудидиск, географи картти, компьютер, проектор, тӗрлӗ йывӑҫсен, чӗрчунсен ӳкерчӗкӗсем, хутран касса кӑларнӑ хӗвел, «Чӑваш ен ҫӗр- шывӗ» видеоролик.

Класс сехечӗн юхӑмӗ

Вӗрентекен: Ырӑ кун пултӑр, хаклӑ хӑнасем, вӗрентекенсем, ачасем! Ачасем паян эпир ҫут ҫанталӑкӑн илемӗ ҫинчен калаҫӑпӑр. Ҫут ҫанталӑка икӗ пысӑк ушкӑна пайлаҫҫӗ. Пӗри вӑл- чӗрӗ ҫут ҫанталӑк. Тӗнчере мӗн ҫуралать, ӳсет, ватӑлать, вилет- пурте чӗрӗ ҫут ҫанталӑк шутне кӗрет. Сӑрт- ту, ҫӗр, шыв- шур, сывлӑш, пӗлӗт, хӗвел, уйӑх, ҫӑлтӑрсем чӗрӗ мар ҫут ҫанталӑк шутне кӗреҫҫӗ

Залра кайӑксен юррисем, чӗвӗлтетни аудидиск 1- мӗш вӗренекен:

Мӗнешкел тӗнче хитре! Ирӗклӗ таралӑх вӗҫсӗр… Шӗвӗ сӗт пек тӳпере Тӑрӑлсан ирхи тӗтре, Кайӑксем юрлаччӑр,вӗҫчӗр Шур кӑмпаллӑ вӑрманта Шурӑ хурӑнсем шавлаччӑр. Выртмалла килсен утта Ырӑ вырӑн пур кунта- Мамӑк курӑк, симӗс чатӑр…

2- мӗш вӗренекен:

Ытарайми тӑван тавралӑх, Куҫ туллии кунта илем! Мӗн чул хурӑнлӑх, йӑмралӑх, Кӳлӗсем юханшывсем…

Вӗрентекен:Утса, чупса, вӗҫсе, шуса, ишсе ҫӳрекен чӗр чун кӑна мар, мӗнпур ӳсен- тӑран чӗрӗ ҫут ҫанталӑк шутланать. Ӳсен- тӑран та шӑтать, ӳсет, ҫимӗҫ тӑвать. Каярахпа ватӑлать те- типет, хӑрать.

3- мӗш вӗренекен:

Кашласа ларать вӑрманӗ Пирӗн ял йӗри- тавра. Мӗн тери пылакҫырлийӗ! Мӗн тери нумай кӑмпа! Хурӑн милӗкӗ, мӑйрийӗ- Пурте пирӗн вӑрманта. Анлӑ сарӑлнӑ уй- хирӗ, Ҫитӗнет тыр- пул- куран.

4- мӗш вӗренекен:

Кайӑксен янрать юррийӗ, Чечекпе ҫиҫет ҫаран. Юхать Пӑчӑрлӑ ҫырмийӗ Пирӗн ялӑн ҫумӗнче. Ак хӗвел те хӗрелет, Ӑшӑ кун ҫитсе пырать, Ҫут ҫанталӑк чӗрӗлет Ешӗл тумне тӑхӑнать.

1-мӗш вӗренекен:

(Ҫил кашлани , аслати авӑртни, ҫумӑр чашлаттарса ҫуни илтӗнет)

Ҫут ҫанталӑкра пурте пӗр пӗринпе тачӑ ҫыхӑннӑ. Акӑ ҫил вӗрет те-ҫумӑр килет. Ҫумӑр ҫӑвать те ӳсен- тӑран лайӑхрах ӳсет. Ӳсен тӑран чӗр чунсене тӑрантарать. Чӗр чун йышлӑ пулсан этеме те лайӑх.

2- мӗш вӗренекен: Ҫут ҫанталӑкӑн чӑн- чӑн хуҫи хӗвел. Ҫӗр ҫинчи пӗтӗм пурнӑҫ хӗвелтен килет. Хӗвел ӑшӑ та, ҫутӑ парать.Ҫил те хӗвеле пула тухать. Ҫумӑра та хӗвел ҫутарать.Ҫӗр ҫинче хӗвелсӗр пурнӑҫ ҫук

3- мӗш вӗренекен:

Эпир пурте ҫут ҫанталӑк пурлӑхӗпе. ырлӑхӗпе пурӑнатпӑр. Темшӗн ҫынсем яланах ҫут ҫанталӑк ырлӑхне хаклама пӗлмеҫҫӗ, ӑна перекетлемеҫҫӗ. Ҫут ҫанталӑк чухӑнланса пырать. Ӑна этем чухӑнлатать- вӑрмансене касать,шурлӑъсене типӗтет, шыва та, сывлӑша та варалать.

4- мӗш вӗренекен:

Кайӑксен шучӗ те сахалланать. Ялта та, хула тавра та вӑрманта та шӑнкӑрчсем йышлӑччӗ. Вӗсем валли ҫуркунне ачасем йӑвасем ӑсталатчӗҫ. Халӗ шӑнкӑрчсене сайра курма пулать. Эпир вӗсен юррисене те илтейместпӗр.

Вӗрентекен:Ҫапла ачасем чӑнах та шӑнкӑрчсене сайра халь куратпӑр. Пирӗн кайӑксене упрама тӑрӑшас пулать. Вӗсене апат ҫитермелле, сырӑшсем, йӑвасем туса памалла. Кайӑксем пулмасан ҫут тӗнче мӗн тери кичем те чухӑн пулӗччӗ. Кашни кайӑк ҫут ҫанталӑкшӑн пысӑк пӗлтерӗшлӗ

(Тӗрлӗ йывӑҫ ҫулҫисем ҫакӑнса тӑраҫҫӗ)

1- мӗш вӗренекен:

Пирӗн ҫӗршыв вӑрмансемпе, уй- хирсемпе пуян. Йывӑҫсем, ӳсен- тӑран ҫын сывлӑхӗшӗн питӗ усӑллӑ. Акӑ тӗслӗхрен, юман, ҫирӗк, тирек йывӑҫсене илер.

2- мӗш вӗренекен:

Юман – чи ҫирӗп йывӑҫ.Вӑл шывра та час ҫӗрмест. Унтан чаплӑ катка- пичке, сӗтел пукан тӑваҫҫӗ.

3- мӗш вӗренекен: ӑ

Ҫирӗк тымарӗсем ҫӗр ӑшне питӗ тарӑна каяҫҫӗ, ҫырана ишӗлесрен сыхлаҫҫӗ, ҫӗр айӗнчи шыва ҫӳлелле туртаҫҫӗ.

4- мӗш вӗренекен:

Тирек –ҫут ҫанталӑкӑн чи чаплӑ «пылесосӗ»,сывлӑша тусанраан тасатать.

Вӗрентекен:Чӑнах та, ачасем эпир ҫут ҫанталӑка упрама, унӑн пурлӑхне хисеплеме пӗлместпӗр.Ҫут ҫанталӑк та кӳренме пултарать. Шутласа пӑхӑр-ха, илемлӗ кайӑк юрри, шӑнкӑр- шӑнкӑр шыв юххи яланах савӑнтартӑр тесен пирӗн мӗн тумалла?

1- мӗш вӗренекен:

Урамсенче ҫӳп- ҫап пӑрахмалла мар,вӗсене пӑрахмалли ятарлӑ урнӑсем пур.

2- мӗш вӗренекен:

Урамсенче чечексем, цывӑҫсем лартмалла. Вӗсем сывлӑша тасатаҫҫӗ, тавралӑха илем кӳреҫҫӗ.

3- мӗш вӗренекен:

Ялта ачасем ҫӑвӗпех ҫара уран чупаҫҫӗ, кӗленче ванчӑкӗсем,тимӗр- тамӑр татӑкӗсем пӑрахмалла мар.

4-мӗш вӗренекен:

Пирӗн ҫут ҫанталӑка сыхламалла.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/325413-scenarij-vneklassnogo-meroprijatija-ut-anta