«Җылы сүз – җан азыгы» конспект открытого урока

Этап

Эш төре

УУГ

I.Ориентлашу- мотивлаштыру

1.Уңай халәт тудыру

Максат: укучыларның дәреснең үзләре өчен кирәк булуын аңлап, эшчәнлек башлаулары

2.Белемнәрне актуальләштерү

Максат: алдагы дәрестә алган белемнәрне  искә төшерү. Өй эшен тикшерү

3.Уку мәсьәләсе кую

Максат: укучыларның дәрес темасын үзләре формалаштыра алу

1.- Хәерле көн, укучылар! Укучылар бер –берсен кул бирешеп сәламлиләр

- Хәерле көн, укытучым!

- Хәерле көн, сыйныфташым!

- Хәерле көн, кунаклар!

- Хәерле көн, алсу таңнарга!

- Хәерле көн, зифа талларга!

- Хәерле көн, зәңгәр суларга!

- Хәерле көн, назлы җилемә!

- Хәерле көн, туган җиремә!

Мин сезгә бүгенге дәрестә тел ачкычы, аң-зиһен, акыллы, матур җаваплар бирүегезне, яхшы кәеф телим

2.-Узган дәрестә без А. Алишның “Сертотмас үрдәк” әкият-пьесасы белән таныштык. Хәзер алган белемнәрне искә төшереп китәбез.

-Сертотмас үрдәкнең уңай һәм тискәре якларын язабыз (сингапур алымы буенча) Үзбәя бирү

5 балл – уңай, тискәре яклар барысы да

4 балл – 4 уңай яки тискәре як язылган

3 балл - 3 уңай яки тискәре як язылган

2 балл - 2 уңай яки тискәре як язылган

1 балл – 1 уңай яки тискәре як язылган

-Хәзер, укучылар, әкият –пьеса буенча алган белемнәрне барлап, тест чишәрбез.

1. Әкият-пьесаның авторы кем?

а) Г.Тукай

ә) А.Алиш

б) М.Җәлил

2. “Сертотмас үрдәк”нең төп герое кем?

  а) төлке

  ә) үрдәк

  б) хуҗа белән эт

3.Сертотмас үрдәкне нәрсәгә җибәрәләр?

  а) хуҗаны эзләргә

  ә) этне эзләргә

  б) хуҗа белән этне эзләргә

4.Ни  өчен йорт хайваннары хуҗаны эзләргә сертотмасны җибәрәләр?

  а) син очасың, син йөзәсең, син йөгерәсең

  ә) син очасың, син йөзәсең, син тиз йөрисең

  б) син йөзәсең, син йөгерәсең, син тиз йөрисең

5.Сертотмас белән нәрсә була?

   а)  ул өенә кайта

   ә)  ул бүредән кача

   б)  төлке Сертотмасны ботарлап балаларына бирә

Үзбәя

5балл – 5 сорауга дөрес җавап

4балл – 4 сорауга дөрес җавап

3балл – 3 сорауга дөрес җавап

2балл - 2 сорауга дөрес җавап

1 балл – 1 сорауга дөрес җавап

3.Укучы һәм укытучы арасында әңгәмә

1. -укучылар бу әкият-пьесада төп геройлар нәрсәләр? (хайваннар)

- хайваннар ничә төргә бүленә? Ниндиләр? ( ике төргә, йорт һәм кыргый хайваннар)

- Хайваннар ни өчен кирәк? ( сакчы, эшче, ......)

2.- Укучылар, хайваннар турында шагыйрьләребез бик күп шигырьләр, язучыларыбыз хикәя һәм әкиятләр язганнар, композиторларыбыз көйләр язып күп кенә җырлар туган. Шулай ук рәссамнарыбыз рәсемгә дә төшергәннәр.

Коммуникатив УУГ:

- укытучының, сыйныфташларның сорауларына җавап бирү;

- сөйләм этикеты нормаларын үтәү: исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү;

-башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү;

- укыту процессында катнашу, иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү;

- үз фикерләрен әйтә белү;

Коммуникатив УУГ:

- укытучының, сыйныфташларның сорауларына җавап бирү;

- сөйләм этикеты нормаларын үтәү: исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү;

-башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү;

- укыту процессында катнашу, иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү;

- үз фикерләрен әйтә белү;

Көйләгеч (регулятив) УУГ:

-укучылар белгән, әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү;

-максатларның эзлеклелеген билгеләү, план төзү.

II. Уку мәсьәләсен адымлап (өлешләп) чишү

1.Уку мәсьәләсен чишү

Максат: уку күнекмәләрен үстерү өстендә эшләүне формалаштыру;

таныш булмаган сүзләрнең мәгънәсен истә калдыру

2. Белемнәрне ныгыту.

Максат: ишетеп,күреп тану күнекмәләрен, бәйләнешле сөйләм телен  үстерү

3. Белемнәрне гомумиләштерү.

Максат:  алган белем һәм күнекмәләрне  ныгыту һәм гомумиләштерү

1.-Мин сезгә бер язма тыңлатам игътибар белән тыңлагыз әле, нәрсә тавышын ишетерсез микән.(атлар).

-Әйе укучылар бу атларның тояк һәм кешнәү тавышлары иде. Атлар турында нәрсә әйтә аласыз?

-Әйе, укучылар, атлар халкыбызның тормыш-көнкүрешендә гаять мөһим урын тоткан. Ат – иң кадерле хайван: ашатучы һәм җылытучы, крестьян хезмәтен бик күпкә җиңеләйтүче.  Сабан эшләре беткәч үткәрелә торган бәйрәмнәр – Сабантуй күрке дә ул, Бөек Ватан сугышы елларында батыр сугышчыларның көрәштәше, тыл батырларының эшче көче дә, транспорт чарасы да.

-Мин сезгә атлар турында кызыклы мәгълүматлар җиткерәм.

• Ат якыннан яхшы күрә: хәтта кешенең ым, ишарәсен тоя ала. Әмма ерактан начар күрә.

• Җир шарында бу хайванны иң кыска сүз белән атап йөртүчеләр - төрки халык, татарлар.Без аны «Ат» дибез. Иң озыны Көньяк Америка индеецлары телендә
  «Оквилаупаракламарукоаллунакланата».

• Ат төшне төсле итеп күрә.

• Ат 60 км/сәг тизлек белән чаба һәм 2,5 метр биеклеккә сикерә ала.

• Ат күз, борын, ирен, ияк, колак тирәсендә урнашкан озын төкләре (антенналары) ярдәмендә сизә. 

• Атның иң курыккан җан иясе - умарта корты.

• Ат - нечкә күңелле.

(дәреснең проблемасы)

- Укучылар, сезнең атлар турында берәр әсәр укыганыгыз бармы?(Г.Ибраһимов әсәрләрендә дә ат образлары еш очрый)

-Ә бәлки мультфильмнар караганыгыз бардыр?

-Без бүген дәрестә, шундый яхшы җан иясе, кешенең дусты, ярдәмчесе булган хайван – ат турында язылган хикәя белән танышырбыз. Г.Вәлиеваның “Карт алаша колагы” әсәре .

2. – укучылар кемнәр Гөлназ Вәлиева турында белә? Нинди әсәрләрен укыганыгыз бар?

- Бүген безне иптәшләрегез Гөлназ апагыз Вәлиева белән таныштырырлар.

Г. Валиеваның тормышы һәм иҗаты белән танышу.

Гөлназ Мөдәррис кызы Вәлиева 1983 нче елның 25нче августында Казанда язучы Мөдәррис Вәлиев гаиләсендә дөньяга килә. Сабый чагыннан ук гаиләдә милли тәрбия алып. Шулай да, рус мәктәбендә укыганлыктан, тәүге әдәби тәҗрибәләрен ул рус телендә яза.
1998 нче елдан Гөлназ татар яшьләренең «Сәләт» иҗтимагый оешмасы эшләренә якыннан катнаша. «Сәләт» мохите, иҗатка сәләтле татар яшьләре белән аралашу аның иҗат омтылышларына уңай йогынты ясый. Ул татарча язылган шигырьләре, хикәяләре, әкиятләре белән «Сабантуй», «Шәһри Казан», «Ватаным Татарстан» газеталары, «Казан утлары», «Ялкын», «Идел» журналлары битләрендә күренә башлый.
Гөлназ 2000 нче елда Казандагы 70 нче урта мәктәпне тәмамлап, берьюлы ике югары уку йортына укырга керә Шул ук елда аның «Милли китап» нәшриятында шигырьләре һәм хикәяләре тупланган «Тылсым» исемле китабы дөнья күрә. «Тылсым» республика күләмендә үткәрелә торган «Ел китабы» бәйгесендә кызыксындыру дипломына лаек була.

Яшь каләм тибрәтүченең әдәби язмалары 2001нче елда «Мәгариф» нәшрияты бастырып чыгарган «Җәйнең җиде төсе» дигән җыентыгына кертелә.

Аның 2005нче елда Татарстан китап нәшриятында «Күңел күзе» дип аталган икенче китабы басылып чыга.
Г.Вәлиева — 2002 нче елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

• Менә кем икән ул Г.Вәлиева.

3. - Ә хәзер Г. Вәлиеваның “Карт алаша колагы” хикәясе белән танышуга күчик

- сүзлек өстендә эш

Җисем – әйбер(предмет)

Алаша – ат (трудяга лошадь)

Ат ялы – атның муенындагы озын, куе йон (лошадиная грива)

Бахбай – ат турында иркәләп әйтү ( ласковое название лошади)

Колакка киртләп кую – онытылмаслык итеп истә калдыру (зарубить себе на носу) 

Җен ачулары чыгу – бик нык ачу чыгу( взбеситься, прийти в ярость).

Ат җене кагылу – атны карап, тәрбияләп, ат белән йөреп, аның тирәсендә бик күп вакыт уздыра торган ат яратучы кешегә карата әйтелә ( у него страсть к лошадям)

Бия – ат (кобыла, кобылица)

Әйдәгез, хәзер хикәяне чылбыр рәвешендә укып чыгабыз

( укучылар укып чыгалар.)

- Менә хикәяне укып чыктык. Сез хикәя турында ни әйтерсез? Сездә нинди тәэсирлар калдырды ул?

Хикәядә ничә төрле вакыйга турында сөйләнелә?

Малайның атка карашында сез начарлык күрәсезме?

Бу малай турында нәрсә әйтә аласыз?

Син нинди кушаматлы атлар турында беләсең?

Бу әсәр нәрсә турында? (ат) Автор ат образы буенча безне нәрсәгә өйрәтә? ( усаллыкка яхшылык белән җавап бирергә)

Димәк, һәрвакытта да яхшылык җиңеп чыга

4.-Укучылар, сезнең алдыгызда конвертлар бар. Ул конвертларда рәсемнәр. Хикәянең эчтәлеге буенча рәсемнәрне эзлекле рәвештә ябыштырабыз.

- Нәтиҗә ясыйбыз, димәк беренче (икенче, өченче) нинди вакыйга сурәтләнә?

Үзбәя

5 балл- барлык этаплары да дөрес

4 балл - 1 хата

3 балл – 2 хата

2 балл – 3 хата

1 балл – 3тән күп хата

Танып белү УУГ:

-табигать бербөтенлеген, бәйләнешләрен белү,танып-белү максатын билгеләү;

-әсәрдәге күтәрелгән проблеманы чишү, сорауларга тулы җавап бирә белү,предметара бәйләнешләрне кулланып, кирәкле информация туплау;

-язучы тормыш юлы турында белемнәрен арттыру, шәхси батырлык үрнәген аңлауга ирешү, эзләнүле һәм иҗади характердагы проблемаларны чишү юлларын мөстәкыйль таба белү.

Коммуникатив УУГ:

- укытучының, сыйныфташларның сорауларына җавап бирү;

- башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү;

-укыту процессында катнашу;

- үз фикерләрен әйтә белү;

Шәхси УУГ:(личностныеУУД)

- татар халкының тарихи үткәне белән кызыксыну булдыру;

- шәфкатьлелек, мәрхәмәтлелек, әхлаклылык сыйфатларын үстерү;

- авыл тарихын өйрәнүгә кызыксыну булдыру.

Шәхси УУГ:(личностныеУУД)

- татар халкының тарихи үткәне белән кызыксыну булдыру;

-шәфкатьлелек, мәрхәмәтлелек, әхлаклылык сыйфатларын үстерү;

-авыл тарихын өйрәнүгә кызыксыну булдыру

Көйләгеч (регулятив) УУГ:

-укучылар белгән,әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү;

-максатларның эзлеклелеген билгеләү, план төзү

III. Рефлексия, бәяләү

1. Йомгаклау рефлексиясе

Максат:дәрестә башкарган эшләргә нәтиҗә ясау

- дәрес сезнең өчен файдалы булдымы?

- нинди өстәмә яңалыклар белдек?

- үзеңә дәрестә катнашуыңа нинди билге куярсың?

- әгәр дәрес ошаган булса ат рәсемен аласыз, аңлашылмаса, минем, иптәшләрегезнең фикерләре белән килешмәсәгез ат рәсемен алмагыз.. Үзбәя

Коммуникатив УУГ:

- укытучының, сыйныфташларның сорауларына җавап бирү;

- башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү;

-укыту процессында катнашу;

- үз фикерләрен әйтә белү

2. Өй эше

Максат: укучыларның шәхси мөмкинлекләрен күздә тотып өй эшен өч дәрәҗәдә бирү

Өй эше:

- дәреслекнең 97 нче битендәге, үзегезгә ошаган 3-4 мәкальне ятларга; мәгънәсен аңлатырга;

- схема буенча эчтәлек сөйләргә;

- атлар турында хикәя язып килергә

3. Дәрескә гомуми бәя кую.

Максат: укучыларның яңа теманы үзләштерү буенча фикерләрен белү

Бәяләү нормасы:

13 - 15 балл булса “5”ле билгесе куела

10 - 12 балл булса “4”ле билгесе куела

7 - 9 балл булса “3”ле билгесе куела