Плавление, кристаллизация, парообразование, конденсация

9-10 классаш

Хьехархо: Гайрабекова Милана Хусайновна

«Бовза беза нохчийн мотт»

1-ра ведущий. Де дика хуьлда шун, хьоме хьехархой а, дешархой а. Тахана къаьсттина хаза де ду-кх вайна… Карина, алахь, хьуна хуур дарий и иштта х1унда хета суна?

2-г1а ведущий. Дера ду, Сулима, вешан хьомечу нохчийн маттахь , хьомсарчу нохчийн махкахьнохчийн мотт хаар къовсуш цхьаьнакхетар д1ахьур долу дела.

1-ра ведущий. Нийса боху ахь… Яханчу заманашкахь хийла «1илмана а бихкина, иллийна а бихкина 1иллина вайн мотт». Цул т1аьхьа кхин хан еана

« хьо бан-м бара, амма хьо оьшуш-м бац тхуна, хьо буй а ца хоуьйтуш 1елахь»,- бохуш, цхьана сона а табийна латтийна. Ткъа тахана, и бийца безий а, и хаа безий а вайга кхайкхош мехкан да ву вайн. « Ненан мотт- мокхазан ч1аг1о»,- аьлла цхьа мехала дешнаш а ду вайн дуьххьарлерчу Президентан Ахьмад-Хьаьжин Кадыровн. Ян а ю-кх мотт мокхазан ч1аг1о… Шен мотт боцу къам –къам лорийла дац.

Хьоме хьехархой а, дешархой а, х1ара цхьаьнакхетар д1адолале, оха шуна бовзуьйтур бу къовсаман декъашхой.

Куьйган аьтту аг1ор д1акъалоцуш бу цхьайтталг1ачу»А» классан дешархой, ткъа куьйган аьрру аг1ор- цхьайтталг1ачу «Б»классан . Шуна ма-гарра, вайн тобанаш ялх-ялх декъашхойх лаьтташ ю.

2-г1а ведущий. Ткъа ас шуна бовзуьйтур бу вайн лераме жюрин декъашхой: Грозни-г1алин 7 йолчу юккъерчу школан директорВисаитов А.А., цуьнан дешаран декъехула йолу г1овс Абдулмежидова Р.А., кхетош-кхиоран декъехула йолу г1овс Махмудова Э.В. Иштта бовзуьйтур вайн тергамхой а: нохчийн меттан хьехархой :Устамилова Р.А.,Каимова Ж.С.

1-ра ведущий. Хьоме декъашхой, х1инца оха шуна йовзуьйтур ю къовсаман бакъонаш: х1ара къовсам лаьтта пхеа гуонах, аьлча а пхеа этапах. Х1ора гуо лаьтта деа- пхеа хаттарх. Х1ора хаттар д1адешначул т1аьхьа, хаттарна жоп дала кийча йолчу тобано горгали бекор бу. Х1ора нийса жоп – цхьацца балл.

2-г1а ведущий. Пхеа гуонах лаьтта т1едахкарш кхочушдина девлча, къовсам хир бу х1ора тобанан тхьамданашна юкъахь. Царна дала а кечдина ду итт-итт хаттар. Х1ора нийса жоп- цхьацца балл. Ткъа вайн самукъадаккха баьхкинчу кегийчех ала а дог1у кхузахь. 3-г1ий, 4-г1ий классашкара дешархоша юкъ-кара шуьга са а до1уьйтуш, ненан маттах лаьцна байташ а, эшарш а д1алокхур ю.

1-ра ведущий. Ткъа х1инца шина а тобанан декъашхоша шайн тобанан ц1е а, харжаран бахьана а, шайн тхьамданаш а бовзийта беза. Дош шуьга ду-кх , декъашхой…

( После)…

Ткъа х1инца….

Жюрега хьовсий самадовла ,

Вовше хьовсий къинт1ера довла!

Х1инца дикка тидам бе,

Балхе ойла ерзае!..

Хьалхара гуо вайн лаьтта нохчийн историх лаьцна…

Леррина ладог1а хаттаре.

Нохчийн зудчун Де даздар х1унда ду аьлла хета шуна сентябрь баттахь? Дийца цунах лаций.

2-г1а ведущий. Шозлаг1а хаттар иштта хир ду.

Нохчийн меттан Де даздар х1унда ду те апрель баттахь д1акхайкхийна? Дийца цунах лаций.

1-ра ведущий. Кхоалг1а хаттар иштта ду.

Сийлахь- боккха Даймехкан т1амах лаций дийца (доцца). Оцу т1амехь шайн хьуьнаршца г1арабевллачу Турпалхойн ц1ераш а яха.

2-г1а ведущий. Хьалхарчу декъан доьалг1а хаттар иштта хир ду.

Советан 1едал т1едале хиллачу паччахьан 1едалх лаций дийца. Х1ун тайпа ницкъаш беш хилла цу хенахь мискачу нахана т1ехь. Муьлха произведенеш евза шуна оцу заманах лаьцна язйина йолу.

1-ра ведущий. Ткъа х1инца , дешархой, шозлаг1а гуо лаьтта вай нохчийн халкъан барта кхоллараллех лаьцна.

Хьалхара хаттар иштта хир ду:

Нохчийн халкъан барта кхоллараллех лаций дийца. Х1ун тайпа жанраш йог1у халкъан барта кхоллараллина юкъа?

2-г1а ведущий. Нохчийн барта кхоллараллех лаьцна шозлаг1а хаттар:

Нохчийн иллеш дуьххьара д1а хьан яздина? Дийца цунах лаций.

1-ра ведущий. Кхоалг1а хаттар иштта хир ду:

3.Иллеш кхолларан 1алашо х1ун хилла? Муха д1аолуш хилла уьш.

2-г1а ведущий. Нохчийн фольклорах лаьцна гуо берзош, т1аьххьара хаттар иштта хир ду:

4.Шайна хуу 4-5 кица даладе, даста церан маь1на.

1-ра ведущий. Ткъа х1инцалера къовсадаларш хир ду вайн нохчийн литературех лаьцна.

Тобанан декъашхой, дика ладуг1уш хила, хьалхара хаттар иштта хир ду вайн:

Нохчийн исбаьхьаллин литературин бухбиллархо мила лору? Дийца х1унда.

2-г1а ведущий. Рог1ерчу декъан шолг1ачу хаттаре ладог1а х1инца:

Нохчийн литературехь дуьххьара дийцар яздинчу авторан а, оцу дийцаран а ц1е яккха.

2-г1а ведущий. Нохчийн литературех лаьцна хаттарш дуккха а дала лаахь а, хено вайн гуранаш т1етт1акъовларе терра, « нохчийн литература» гуо къовлуш, т1аьххьара хаттар иштта хир ду:

Х1ун башхалла ю трилогина а, тетралогина а юкъахь? Ц1ераш яха трилогин а, тетралогин а барамехь язйинчу нохчийн произведенийн.

1-ра ведущий. Хьоме жюри, тобанан декъашхой! Боьалг1а гуо вайн лаьтта НОХЧИЙН МАТТАХ лаьцна. Х1инца вайна хаа таро хир ю, вешан декъашхойн нохчийн маттах лаьцна хаарш муха ду хьовса. Тидаме хилар доьху массаьрга а.

Хьалхара хаттар иштта хир ду:

1.Кластерш х1иттае собар, барт бохучу дешнашна.

2-г1а ведущий. Шолаг1а хаттар:

2.Шуна схьагучу х1окху дешнашна ялае антонимаш:

УЛЛОХЬ_

Г1ЕНАХ-

НАГГАХЬ-

ЛАЦА-

САХУЬЛУ-

МАЛХБАЛЕ-

КХУШАРА-

1-ра ведущий. Рог1ера хаттар иштта хир ду:

3.Цхьана дешдекъах лаьтта 5 ц1ердош даладе, легаде царех 1.

2-г1а ведущий. Къовсаман декъашхой, х1ара хаттар иштта ду вайн:

Олхазарий а , диттийн а пхиппа ц1е д1аязъе оьрсийн а, нохчийн а маттахь.

1-ра ведущий. Хьоме накъостий, х1инцалера хаттар ша-кепара ду вайн. Леррина шуна кечдина видео хаттар ду. Нийса жоп- пхеа баллана ду. Ладуг1ур ду-кх вай цуьнга.

2-г1а ведущий. Лераме жюри, тобанан декъашхой, х1инца вайна герга яхана къовсаман чаккхе. Цундела т1аьххьара къовсам хир бу шина а тобанан тхьамданашна юкъахь.

Хьалхарчу тобанан тхьамдана хаттарш дала вай схьакхойкху къовсаман тергамхоУстамилова Р.Б..

1-чу тобанан тхьамдана хаттарш:

Предложенин коьрта меженаш.

Ц1ердешан маса терахь ду?

«Еха буьйсанаш» романан автор.

Яздархойн союзан председатель мила ву вай карарчу хенахь?

Муьлхха а цхьана дийцаран ц1е яккха.

Синтаксисо х1ун 1амадо?

Нохчийчуьра уггар доккхачу хин ц1е яккха

Дукхаллин терахье даккха сий боху ц1ердош

Понедельник вайн маттахь муха олу?

Мотт боху дош доланиг дожаре даккха.

2-чу тобанан тхьамдана хаттарш:

Предложенин коьртаза меженаш.

Ц1ердешан маса дожар ду?

Хьан язйина «Жа1у» поэма?

Хьайна евзачу Нохчийчуьра театран ц1е яккха.

Муьлхха а цхьана романан ц1е яккха.

Фонетико х1ун 1амадо?

Нохчийчоьнан коьртачу шахьаран ц1е яккха.

Цхьаллин терахье даккха букъаршбоху дош.

Суббота вайн маттахь муха олу?

Хьайна вевзачу иллешкарчу турпалхочун ц1е яккха.

1-ра ведущий. Ткъа шозлаг1чу тобанан тхьамдана хаттарш лур ду Жанна Султановнас.

1-ра ведущий. Лераме хьехархой, тобанан декъашхой, вайн таханлера

« Бовза беза нохчийн мотт» къовсаман жам1аш дийцийта а, дерзоран дош ала а вай доьху жюрин декъашхошка. Дош шуьга ду-кх.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/384660--plavlenie-kristallizacija-paroobrazovanie-ko