ACTION SCRIPT. Интерактивтілік тұжырымдамасы. Сценарий тілі. Стандартты сценарийлер

ACTION SCRIPT.Интерактивтілік тұжырымдамасы. Сценарий тілі. Стандартты сценарийлер.

Өтетілеу Әйгерім Өтетілеуқызы

Жоғары колледж, Щучинск қаласы

Арнайы пәндер оқытушысы

ActionScript – бұл Macromedia Flash бағдарламасында қолданылатын бағдарламалау тілі.ActionScriptбағдарламалаудыңмүмкіндіктерінкеңейткентілболыптабылады. ActionScript бағдарламасыменсіздіңжұмысыңыз,қолданушыныңбасқадажағдайдытаңдауынамүмкіндікбереді. ActionScript қолданушыкөріпотырғандиалоэлементтердібасқаруғамүмкіндікбереді.

Action Script - бұл Macromedia Flash-тегіскриптті (сценарий)тіл.Оныңбастықызметі – клиптердіинтерактивтіетуболыптабылады. Action Script тіліобъектігебағытталғанбағдарламалаутілдерітобынажатады.Объектретіндекезкелгенберілгендермәтіндіктүрденемесеграфикалыққойылымтүріндеберіліп, Action Script-тесимволғатүрлендіріледі. Action Script-тенбасқасценарилертіліретінде JavaScript немесе VisualBasicScript тілдеріқолданылады.Ол тілдердің Action Script-тен айырмашылығы – олар HTML тілінде жазылып, WEB-броузер арқылы көрсетіледі. Ал Action Script-те объектілер иерархия түрінде кескінделіп (құрылымданып), Flash-плеер программасында бірден орындалады.

Иерархиялық құрылым мынадай түрде бейнеленеді:

Flash-плеерге жүктелген уақыттық диаграммалар иерархиясы

ActionScript-тің құрамына командалар, операторлар, объектілер сияқты элементтер кіреді. Бұл элементтер скрипттің ішіне орналасады және клипті басқарады. ActionScript клипке (Movie Clip типті символ), батырмаға (Button типті символ) немесе кілттік кадрға (Keyframe) сценарилер (ActionScript тілінде жазылған бағдарлама) құруға мүмкіндік береді. Әрбір мұндай сценарий роликтің сәйкес элементімен тығыз байланысты. Клипті жариялау кезінде сценарий мәтіні фильмнің басқа да элеметтері сияқты swf-файлға экспортталады. Сонымен қатар сценарий мәтінін as кеңейтілімімен жеке файлда сақтап, кейіннен бұл файлды басқа бір фильмде қолдануға болады.

Action Script сценарий тілі – Flash-те интерактивті фильм құруға арналған. Action Script тілі Java Script сияқты бейімдеуші-объектілі программалау тілі. Бейімдеуші-объектілі сценарийде ақпараттар – класс деп аталатын топтарға біріктіріледі. Action Script-те бар немесе өзіне меншікті құрған кластарды қолдануға болады. Объект деп аталатын түрлендіргіш кластарын басқаруға және әртүрлі сценарийлерде қолдануға болады. Жаңа класс үшін – нақтылы объектілерге көрсетілетіндей объектілердің әрқайсысының қолдану әдісін және параметрлерін көрсету керек. Мысалы, адам үшін - жынысы, бойы, шашының түсі деген сияқты параметрлер; сөйлесу, серуендеу және тағы басқа сияқты әдістер. Келтірілген мысалда «адам» - класс, ал әрбір жеке тұлға осы кластың объектісі немесе түрдендіргіші.

Action Script объектілері – мазмұны бар болып немесе жұмыс үстеліндегі фильмнің фрагменті ретінде графика болып берілуі мүмкін.

Action Script сйенарий тілі – Flash-те интерактивті фильм құруға арналған. Action Script тілі Java Script сияқты бейімдеуші-объектілі программалау тілі. Бейімдеуші-объектілі сценарийде ақпараттар – класс деп аталатын топтарға біріктіріледі. Action Script-те бар немесе өзіне меншікті құрған кластарды қолдануға болады. Объект деп аталатын түрлендіргіш кластарын басқаруға және әртүрлі сценарийлерде қолдануға болады. Жаңа класс үшін – нақтылы объектілерге көрсетілетіндей объектілердің әрқайсысының қолдану әдісін және параметрлерін көрсету керек. Мысалы, адам үшін - жынысы, бойы, шашының түсі деген сияқты параметрлер; сөйлесу, серуендеу және тағы басқа сияқты әдістер. Келтірілген мысалда «адам» - класс, ал әрбір жеке тұлға осы кластың объектісі немесе түрдендіргіші.

Action Script объектілері – мазмұны бар болып немесе жұмыс үстеліндегі фильмнің фрагменті ретінде графика болып берілуі мүмкін.

Actions панелі – екі түрлі режимде объектті немесе кадрдың процедурасын құру және түзетуге мүмкіндік береді. Қарапайым ражимде процеураларды мүмкін болатын аргументтерді ұсынушы параметрлер өрісін қолданып баяндауға болады. Ал сараптық режимде процедураларды, мәтіндік редакторда сценарийді жазғанға ұқсас, мәтіндік өрісте түзетуге және сипаттауға болады.

Actions панелі – екі түрлі режимде объектті немесе кадрдың процедурасын құру және түзетуге мүмкіндік береді. Қарапайым ражимде процеураларды мүмкін болатын аргументтерді ұсынушы параметрлер өрісін қолданып баяндауға болады. Ал сараптық режимде процедураларды, мәтіндік редакторда сценарийді жазғанға ұқсас, мәтіндік өрісте түзетуге және сипаттауға болады.

Егер Actions панелі шақырылғанда кадр белгіленсе, онда Object Actions панелінің жоғары оң жақ бұрышындағы бағыттауышты шертіп менюді щақырамыз. Ашылған менюден режимді таңдаймыз. Әрбір сценарийдің меншікті режимі болады. Мысалы, егер бір батырманың түрлендіргіші қалыпты режимде, ал келесісі эксперттік режимде құрылса, онда қосылғанда батырмалар арасында панель режимі автоматты түрде іске қосылады.

Қазіргі күштің талабына сай, интернет арқылы үлкен көлемді ақпаратпен алмасуы, соның ішінде анимациялық (қозғалыстағы бейнелер қатары) ақпаратпен жұмыс істеу үлкен көлемді жадыны қажет етуіне байланысты, мәліметтердің көлемін қысқартуға мүмкіндік беретін Flash техналогиясын пайдалану тиімді болып табылады. Flash техналогиясының негізгі векторлық графикалық форматынан Shockwave Flash (SWF) құрылды. Бірақ бұл ең алғаш векторлық формат емес, SWF құрушылары ойдағыдай тапқан графиканың бейнелеу мүмкіндігі арасындағы үйлесімді, онымен жұмыс жасайтын инструментальді құралдар және қорытындысында Web – парақтарының қосылуының механизмі. SWF қосымшасының артықшылығы оның жеңіл тасымалдауында, яғни бұл формат әртүрлі аппараттық – программалық платформада қолданылады (сонымен қатар, ОЖ – сі Mac OS Macintosh компьютерлер және Windows ОЖ – мен жабдықталған IBM компьютерлері). Тағы бір SWF – тың ерекшелігі: құрылған негізгі бейнелер тек анимацияланып ғана қоймай, сонымен қатар олар қосымша интербелсенді элементтер мен аудио құрылғылардың болуына мүмкіндік туғызады. Интербелсенді мультимедиялық қосымшалардың тасымалдауы мен құру мүмкіндігінің күрт өсуі танымал SWF форматының Web – дизайнерлердің ортасында орындалады. Сондықтан бұл форматтың пайда болуы Macromedia фирмасында Plug_In компонентінің қоса салынған 2 негізгі желі браузері үшін құрылған: Internet Explorer және Nestcape Communicator. SWF форматының тарауына Бүкіләлемдік компьютерлік желі көп әсерін тигізді.

SWF форматының танымал болуының тағы бір себебі, Macromedia фирмасы бұл форматтың жеңіл және оңай құрал – саймандармен қолданылуы.

Флэштің ең күшті ерекшеліктерінің бірі – Action Script бағдарламалаудың кіріктірме тілі.Негізі оған флэш-элементтер жоғары интерактивтілігімен міндетті. Ол қолданушыға сайтпен әрекеттесуге ерік береді. Мысалы, анимация құраушысы кейіпкердің экранда қолданушының тышқан қозғалыстарына сәйкес қозғалатындығындай жасайды. Әрине анимацияны бағдарламалаудың мүмкіндіктері ойындық кезеңдермен шектелмейді. Қарама-қарсы облыстардың мысалына қарай – флэш кезеңдік беріліп отырған мәліметтердің негізінде күрделі графиктерді динамикалық салуы мүмкін, мысалы, акциялардың немесе өндірістік жүйелердің жағдайының бағасын белгілеу. Бір сөзбен айтқанда, сайт сервистерінің «жанды» интерфейсінің болуы. Флэште толығымен жасалған көптеген интерактивті сайттар да бар.

A ctionScript сценарийі

Флэш-роликтерде аудио және бейне үстемелерді қолдану мүмкіндіктердің бар болғандығын атап айтпауға болмайды. Егер бейне үстемелер өте аз қолданған болса, онда флэш-роликтерге дыбысты жолдардың ғаламторда оянуын бөгеді. Оған қарамастан сайт үшін реңкілі дыбыстар флэшсіз қол жетімді, жойылудың көп бөлігін олар негізі флэш-сайттардан алады. Тықшан түймесін басу кезінде «дыбысты»заттарды, көріністерді ауыстыру кезінде әр түрлі моторлық және фотоаппараттық дыбыстар ғаламторға флэшпен бірге келді.

Флэштің мүмкіндіктері ғаламтор үшін анимировалық және интерактивті топтамалармен шектелмейді. Оның көмегімен сонымен қатар әр жеке компьютерлерде шығып тұратын жеке бағдарламалар мен жай ғана бейнероликтер құрауға болады.

Ресми интернет-стандарттың дәрежесіне кірмейтін флэштер ешнәрсеге қарамастан интернет-анимация үшін де-факто стандартты болды. Қазіргі кезде көптеген күнделікті интернетке кірушілер компьютерлерде флэш-элементтері арқылы сайттарды қарау мүмкіндіктері бар. Өкінішке орай барлығында емес.

Технология пайда болған уақыттан бері және осы уақытқа дейін флэшті қолданудың кең көлемде таралған жолдарының бірі сайт бойынша навигация. Сайт мәзірі – ішкі сайтқа ауыстырудың негізгі құралы. Қолданушы негізі басқа сілтемелерге қарағанда оған көп жүгінеді. Флэш берген соншама икемді мүмкіндіктерге қарамастан, әдемі интерактивті мәзірлер көбінесе осы технология бойынша жасалды.

Әдебиеттер

1. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., А.Б.Дәулетқұлов «Жаңа информациялық технологиялар: инфоматикадан 30 сабақ» Студенттерінг арналған оқулық. 4 басылым, жөнделіп толықтырылған/ - Алматы: ЖТИ. 2005. -400 б.

2. К. Слепченко Macromedia Flash Professional 8 на примерах, Санкг – петербург «БХП - Петербург» 2006 г.

3. Грибов Н.Е. Интерактивная WEB- анимация с исползованием средства Macromedia Flash 8.

4. Жадаев Б.Г. 100% Самоучитель Macromedia Flash 8. “Технолоджи – 3000”. Москва, 2004 г.

5. Розенкноп Д. Л. Создание анимационных эффектов в Macromedia Flash 8 2004.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/333622-action-script-interaktivtilik-tzhyrymdamasy-