Конспект урока «Ил тигәндең кеме юҡ». Зәйнәп Биишеваның «Һөнәрсе менән Өйрәнсек» әҫәрен өйрәнеү

Д9рес – лабиринт.

Тема: «Ил тиг9нде4 кеме ю3»

/ З.Биишеваны4 «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» 969рен 5йр9не7/

Ма3сат:

1. (69р2е4 идея – художество й5км9тке8ен, социаль – психологик хик9й9т булыуын асыу. Я3шынан- 5лг5, ямандан 1ибр9т ала белерг9 5йр9не7.

2. *5н9рсе мен9н %йр9нсекте4 донъя1а, с9н19тк9, кешел9рг9, хе2м9тк9 м5н9с9б9тт9ре нисек 87р9тл9нг9нен схема 8ы2ып а4лау, улар2ы4 й9ш97ене4 ма3сатын, характер айырымлы3тарын 72-ара са1ыштырыр1а 89м был ике образ1а 3арата 72 фекер29ребе22е д9лилл9рг9 5йр9не7.

3. Хик9й9тте анализлау юлы мен9н у3ыусылар1а 9хла3 т9рби9 бире7.

а)уҡыусыларҙа хеҙмәткә хөрмәт тәрбиәләү;

б. күркәм сифаттар тәрбиәләү;

в. ялғанлау, мәкер, хәйлә кеүек яман, насарлыҡтан йыраҡ тороу;

г. патриотик хистәр тәрбиәләү.

Йы8азландырыу:

Т5п 8орау та3та1а я2ыл1ан. КЕМ УЛ - *%Н(РСЕ, КЕМ УЛ - %ЙР(НСЕК?

Д9реслек, 8анды3, к5рш9к, 3улдан эшл9нг9н 9йбер29р, я2ыусыны4 плакаты, китаптар к7рг92м98е.

ЭПИГРАФ.

Б5т9 н9м9 була икея3лы

Ике я3лы була 3аршылы3.

Изгелекк9 3аршы- яуызлы3,

Яманлы33а 3аршы –яуызлы3.

В.(хм92иев.

I.(2ерлек.

А.Уйын 3а1и29л9ре буйынса боролоштар1а ассистенттар 3уйыу, парталар2ы лабиринт ке7ек урынлаштырыу.

Б. Лабиринт буйынса й5р5п у3ыусылар яуап бир9.

В. *9р боролошта бирелг9н 8орау2ар2ы4 4-се8е контроль 8орау, 4 8орау1а яуап бир89, боролошто 7тк9н тип и69пл9н9. 4 боролошто ла 7тк9н у3ыусы у3ытыусы1а килеп т5п 8орау1а бирг9н яуабын и6батлай.

II. Ойоштороу м9ле.

---- И69нл9ше7./ 1 мин/

---- Д9ресте4 ма3сатын, бурыстарын у3ыусылар 7229ре 9йт9 89м берг9л9п билд9л9п 3уябы2./ 1-2 мин/

---- З.Биишеваны4 тормошон 89м ижадын 3абатлау, кроссворд сисе7 яр2амында./ 4-5 мин/

---- «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» 969рене4 жанрын билд9л97. / 2 мин/

1. «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» 969ре кем ауы2ынан 85йл9нел9?

2. Нинд9й журналды4 т5п м5х9ррире булып эшл9й?

3. Баш3ортостанды4 3ай8ы районында тыу1ан?

4. 1930йылда «Октябрь» журналында ба6ылып сы33ан хик9й98е?

5. И. Тургеневты4 3й8ы 969рен баш3орт телен9 т9ржем9 итк9н?

6. !92ел мен9н !9ли9кб9р З.Биишеваны4 3ай8ы 969рене4 образдары?

7. Трилогия8ыны4 исеме?

Шулай итеп, «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» 969ре нинд9й жанр1а 3арай?

ХИК(Й(Т жанрына. ( ним9 ул хик9й9т? / легендалар1а ниге2л9неп й9ки легенда рухындара3 я2ыл1ан ю1ары романтикалы 89м т9р9н ф9лс9ф9ле 969р./

Хик9й9т 5й29 у3ып киленг9н, уны тикшере7, анализлау 89м 72л9штере7 969р2е у3ыу2ан алын1ан т97ге т96ьир29р2е асы3лау2ан башлана.

У3ытыусы: Хик9й9тт9 ним9 тура8ында я2ыл1ан?

(69р 8е229 нинд9й уй- той1олар тыу2ыр2ы? (69р2е4 3ай8ы 5л5шт9ре, нинд9й образдар к74елеге229 т9р9н э2 3алдыр2ы? / 3апма- 3аршы яуаптар, фекер29р проблемалы ситуация тыу2ырыу5с5н фай2аланыла./

Проблемалы ситуация тыу2ырыу: / 4-5 мин/

Бе2г9 ним9л9р билд9ле?

- Текс билд9ле, у3ыл1ан.

-Я3шылы3 мен9н яманлы3 к5р9ше, хе2м9т тема8ы З.Биишева ижадында т5п урынды алыуы, уны4 нисек х9л ител9 киле7е.

- Айырым б5й5к кешел9р2е4 8у1ышта 89м хе2м9тт9 яулап ал1ан даныны4, ул 3алдыр1ан я3шы эшт9р2е4 халы3 к74еленд9 м94ге 8а3ланыуы, уны4 м94ге онотолмауы.

Ним9 бид98е2?

З. Биишеваны4 «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» хик9й9тенд9:

- Изгелек мен9н яуызлы3, я3шылы3 мен9н яманлы3, то1роло3 мен9н х9йл9к9рлек, м9керлек, байлы3 мен9н ярлылы3, тырышлы3 мен9н ял3аулы3 к5р9ше проблемаларыны4 нисек х9л ителе7е.

- (69р29 я3шылы3 мен9н яманлы3 к5р9ше нисек к7т9релг9н?

- Образдар система8ында хик9й9тте4 проблематика8ы нисек х9л ител9?

Т5п проблеманы х9л ите7:

У3ытыусы:

-Был проблеманы нисек х9л итерг9 8у4?

- Хик9й9тте4 3ай8ы я1ын тикшере7г9 т5п и1тибар2ы й7н9лтерг9?

- Кем нисек уйлай? / у3ыусылар2ы4 фекеренты4лау, улар мен9н берг9 гипотезаны билд9л97 89м ниге2л97./

ГИПОТЕЗА. Образдар система8ын, хик9й9тте4 проблематика8ын х9л ите729 89м идея й5км9тке8ен асыу2а *5н9рсе мен9н %йр9нсек образдарыны4 тот3ан урынын, холо3- 3ылы3тарын, хе2м9тк9 3арата м5н9с9б9тт9рен тикшере7, с5нки 969р мен9н т97ге таныш3анда у3 образдар система8ын ижад ите7г9 ша1ир9не4 к7п к5с5 8алын1ан, 969р2е4 я4ылы1ы ла и4 элек образдар система8ында булыуы к72г9 б9рел9.

III. Т5п 5л5ш. / 20 мин/

Д9ресте4 проблема8ын т7б9нд9ге т9ртипт9 асыр1а м5м5кин.

У3ытыусы:

У3ыусылар бына 8е22е4 алда – Бо12ан ауылы 85н9рм9не !арифьянов Рамил а1ай эшл9г9н 8анды3.

- *анды3 ним9г9 к9р9к ул? - Унда ним9л9р 8а3лана? / Элек- элект9н 3ы22ар, буласа3 киленд9р, 7229рене4 бирн9л9рен 8анды33а 8алып алып бар1андар, та1ы ла 3омарт3ылар 8алыр бул1андар./

- ( ним9 ул 3омарт3ы?

3омарт3ы – ата- бабалар2ан 3ал1ан и6т9лекле н9м9, мира6. /д9фт9рг9 я2ыу/

У3ытыусы: ( х92ер бе2 72ебе22е4 8анды3тан ХАСБУЛАТ олатай2ы4 3омарт3ы8ын алайы3.

К5рш9к мен9н «*5н9рсе» 872ен 8анды3тан алабы2. Был 9йбер29р2е ним9 а4лат3анын белер 5с5н хик9й9тк9 м5р9ж919т ит9йек.

«Ил тиг9нде4 кеме ю3» тиг9н инек. Кемд9ре бар ик9н.

1. Хик9й9тте тулы8ынса бер у3ыусынан 85йл9те7.

2. К5рш9кте текс3а я3ын итеп тасуирла1ы2?

3. Кавказда1ы ауыл, ауыл янында1ы к7л, шишм9 8ыуы,

«3ы22ар 8у3ма1ы» нисек тасуирлан1ан?

Беренсе боролош.

Кем ул - *5н9рсе, кем ул - %йр9нсек?

1. (69р29ге ва3и1алар кем ауы2ынан 85йл9нел9?

2. Ва3и1а 3ай2а бара?

3. Улар нинд9й эш баш3ара?

4. Ике8ене4 д9 эшт9рен 87р9тл9ге2? Нисек эшл9й улар?

Икенсе боролош

Кем ул - *5н9рсе, кем ул - %йр9нсек?

1. 72 эшт9рене4 ма3саты4 89р 3ай8ы8ы нисек а4ла1ан?

2. Эшт9рене4 н9тиж98е нинд9й?

3. Нинд9й айырма бар улар2ы4 хе2м9тк9 м5н9с9б9тенд9?

1. Бер 7к шарттар2а й9ш9п т9, ни 5с5н *5н9рсе мен9н %йр9нсек 3апма- 3аршы характерлы кешел9р?

%с5нс5 боролош.

Кем ул - *5н9рсе, кем ул - %йр9нсек?

1. %йр9нсекте4 шул 3929р мо48о2 бул1анына *5н9рсе и1тибар8ы2 3аламы? Ул ним9 эшл9й?

2. %йр9нсекте4 *5н9рсег9 киле7ене4, хатта илауыны4 ма3саты ни29? Был улар2ы4 нинд9й сифаттарын к7р89т9?

1. *5н9рсе 7лг9с, %йр9нсек нинд9й юл1а ба6а? Ни 5с5н? /Ял1ан, дан,байлы3./

1. Шул юл мен9н китеп, ул халы3 к74еленд9 3аламы? Автор быны нинд9й м939л мен9н тап3ыр итеп 9йтеп бир9? / М939лде табабы2, а4латабы2/

«3ырын эш 3ыр3 йылдан 8у4 да белен9».

Д7ртенсе боролош.

Кем ул - *5н9рсе, кем ул - %йр9нсек?

1. Нинд9й йом1а3 я8айбы2? О3шаш 969р бармы? / Ф. И69н1оловты4 «Х9мит к7пере» хик9й98е./

2. Был 969р т525л5ш5 мен9н ним9г9 о3ша1ан? /(ки9тк9, я3шылы3 е49./

3. Хик9й9тте4 идея8ы? / Халы3 5с5н й9ш97 2урлана, 72 н9фсе8ен тыя алма1ан хыянатсы хурлана./

4. (69р ним9г9 5йр9т9? / Б5й5к ижад кеше8е -*5н9рсене4 7лем8е2 с9н19т 969р29ре ха3ында 85йл9п, бе22е4 быуын1а я3шыны ямандан, б5й5к эшт9р2е,кешене4 г7з9л сифаттарын 3ом8о2ло3, тупа6лы3 89м ике й52л5л5к ке7ек сифаттар2ан айырып 3арар1а, шуны4 мен9н г7з9ллек, матурлы3 5с5н, ижад 5с5н к5р9шерг9, уны 8а3лар1а,олатай2ар2ы4 данлы3лы эшт9рен, батырлы3тарын дауам итерг9 са3ыра.

Схеманы т749р9кл9п 3уябы2.

Микрогруппалар2а эш: %йг9 бирелг9н эшт9р2е тикшере7. / 10 мин/

Беренсе т5рк5м: К5рш9к 87р9тен т5ш5р5рг9.

Икенсе т5рк5м: «Ауылым 85н9рм9не» инша.

%с5нс5 т5рк5м: Хе2м9т тура8ында м939лд9р.

ЭПИГРАФ у3ыла. / 94г9м9 7тк9рел9/

---Бына был 85н9р эй9л9рене4 3ул эшт9рен 8анды33а тултырайы3 9ле./

*9р бере8е кем 3улынан 89м нисек эшл9нг9нен тикшереп 8анды33а тултырабы2./

---- ( бына З.Биишеваны4 хе2м9те – китап. /К7рг92м9 мен9н эш./

VI. Йом1а3лау

У3ытыусы: д9ресте4 башында 3уйыл1ан проблемалы 8орау1а яуап нисек була . /у3ыусылар2ы4 872е/

Шулай итеп, *5н9рсе образында, ысын ижад кеше8е булыу 5с5н, 72е4де4 алды4а 3уй1ан б5й5к ма3саты4а иреше7 5с5н, б5т9 ва3лы3тар2ы, тар, б9л9к9й ма3саттар2ан 56т5н булыр1а к9р9к тиг9н идея бирел9. Бер уй мен9н,бер идея мен9н яна белм9г9нд9, а3са, байлы3 тура8ында уйлап й9ш9г9нд9, кеше 85н9рсе д9р9ж98ен9 к7т9рел9 алмай, 89м 17мер буйы 5йр9нсек булып й9ш9й. Был 969р29 л9 %йр9нсек шундай2ар2ан, шуны4 5с5н уны халы3: «В9т м9л17н,… л91н9т т5шк5р5! 39бере йыландар, 9рм9ндел9р оя8ына 9йл9нгере!»- тип 9рл9й.

инде?

Донъяла б5т9 г7з9ллек,матурлы3, б5й5к 3араштар, р9ссамдар 3улы эшл9г9н б5й5к картиналар, музыка 969р29ре *5н9рсе ке7ек 72 эшен9 б5т9 й5р9ге мен9н бирелг9н, 72ене4 ва3 ма3саттарынан азат бул1ан ябай, ба6ал3ы, саф к74елле кешел9р тарафынан тыу2ырыла.

Бе22е4 к7ренекле я2ыусыбы2, *5н9рм9небе2, 8о3лан1ыс кеше З9йн9б Биишеваны4 б5т9 тормошо, ижади эшм9к9рлеге Тыу1ан илг9, халы33а арымай – талмай хе2м9т ите72е4 ю1ары 5лг585 ул.

Ысынлап та , З9йн9б Биишева 72ене4 бер и6т9легенд9 былай тип я2а: « Б5т9 бул1ан к5с5мд5, 89л9темде, й5р9к йылымды у1а, /Ватан1а/ тик у1а 1ына, 8иб9 итерг9 тырыштым. Ил 5с5н, халы3 5с5н намы6лы хе2м9т – мине4 и4 2ур б9хетем булды».

V. %йг9 эш. «Бер тиг9с т9 ни яман?» тиг9н 3обайыр я2ыр1а.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/534549-otkrytyj-urok