Шығармашылық есеп «Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту»

Шығармашылық есеп

Тақырыбым:Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту

Мұғалімнің міндеті – баланың өзіне деген сенімін арттыру, өзін тұлға ре-тінде сезінетіндей мүмкіндік ашу, өзін тұлға ретінде сезінген бала әрқашан өмірде өз жолын таба алады.

Білім берудің сапасын жақсарту мақсатында Сын тұрғысынан ойлау элементтерін өз сабақтарымда қолданып жүрмін. Сын тұрғысынан ойлаудың мені қызықтырғаны баланың өзі ізденіп дәлелдеуіне көп көмек береді. Ол бұрын тек тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім осы әрекетке бағыттаушы, ұйымдастырушы болып табылады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы оқушының еркін сөйлеуіне, пікір таластыруына, достарының ойын тыңдауға, проблеманы шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты шешуге бағытталған бағдарлама.
Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз- сабақта оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып, өз ойыңды еркін және зерттей талпындырып, тұжырым жасау, ой қозғай отырып, оқушының өз ойымен өзгелердің ойына сыни қарап, естіген, білгенін талдап, салыстырып, реттеп, сұрыптап, 

жүйелеп,білмегенін өзі зерттеп, дәлелдеп, тұжырым жасауға бағыттау өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс жасау.
Оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулып, олардың белсенділіктерін, қызығушылықтарын apттыpa түсу үшін шығармашылық қабілеттерін дамытуда әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. Шығармашылық жұмыстар оқушыларды ойлауға жетелеп, қызығушылығын оятып, шығармашылық қабілетін арттыруға, белсенділікке ынталандырады.
Сын тұрғысынан ойлауды дамытудың мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұны сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға үйрету.

Сын тұрғысынан ойлау- сынау емес, шыңдалған ойлау. Оқушылардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылығын ояту, мағынаны тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.Мен өз тәжірбиемде ой толғаныс,мағынаны тану,ой қозғау,миға шабуылды жиі қолданамын.Себебі,бұл әдіс-тәсілдер оқушылардың өз ойларын айта білуге жетелейді.Сабақтың тақырыбын анықтау үшін,миға шабуыл әдісі тиімді.Мысалы:әдебиеттік оқудан «Көктем» тақырыбын өткенде мен интерактивті тақтада суреттер көрсету арқылы оқушылардың тақырыпты анықтау үшін,сурет бойынша жетелей сұрақтар қойып өздері тақырыпты табуына бағыт беремін,осы жерде оқушылардың қызығушылығы артады.Менің сыныбымның оқушылары венндиаграмма әдісін жақсы меңгерген және оны өздері ортада қорғай алады.Бұл әдіс топпен жұмыс жасау кезінде өте тиімді.Оқушылардың белсенділігі артып ұйымшыл орта қалыптасады.

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» әдісімен жұмыс 

жасау кезінде бұл сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз

 бетінше білім aлyғa,шығармашылығын қалыптастыруға ықпал ететіндігін 

атап өтсем, оқушылар сабақтарда қызықты, ұжымды бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігіәрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды Бұл жобамен жұмысқа дейінгі және кейінгі кезеңін (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласының артқандығының, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.

Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту барысында келесі міндеттерді анықтадым.
Мазмұнға байланысты міндеттер:

1.Әңгімені оқып танысады.

2.Мазмұнын ашады.

3.Кейіпкерлерді салыстыра отырып айырмашылықтары мен ұқсастықтарын 

сипаттай алады.

Сын тұрғысынан ойлауды дамытуға байланысты:

Оқушының оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауын дамыту, қиялын шарықтатужәне сезімін ояту.
Топтық жұмыс үрдісіне байланысты міндеті:

Оқушылар бір-бірімен пікірлесе отырып, ортақ қорытынды шығарады.

Тақырыптық түсініксіз жерлерін айқындайды.

Топтастарының сұрақтарына жауап береді.

Қорытынды шығарады, өз пікірін дәлелдейді.

Тәрбиелік мәні: Өзара құрмет сезімін тудыру. Басқаның пікірін сыйлауға, сөзін бөлмеуге тәрбиелеу.

Оқушылардың шығармашылығының дамуына ықпал ету мақсатында мәтін, 

ертегі, әңгімені өз бетінше аяқтау жұмыстарын тапсырамын. Мысалы: «Ақымақ бота» әңгімесіндегі оқиғаны оқушылар былай жалғастырған болатын: « Шынар басқа ботамен дос болды. Ұлпан ақымақ ботаны қуып жіберді, сен керек емессің - деді Ұлпан. Ақымақ бота Шынарға қайтып келді. Шынар есікті ашпады. Ақымақ бота өзі жалғыз қалды.» Бұл сынды тапсырмалар оқушылардың сөздік қорларын молайтып, бала қиялын дамытады.
Бастауышта сәтті сабақ белгіленген мақсатқа жетуге ұстаз бен оқушының өзара ынтымақтастығы негізінде жүзеге асатын үрдіс.
Оқушы әректі:

Өз ойын еркін жазу.

Өзгені тыңдай білу және көмектесу.

Бірлесе әрекет ету.

Өз әрекетін талдау.

Өз мақсатын анықтау.

Сыни тұрғыдан оқу мен жазудың көмегі зор. Бұл жұмыстарды бірнеше тақырыптар көлемінде өткіздім. Оқушы жеке жұмыс істеуге жаттығады. Өз ойын көпшілікке жеткізуге ықпал етеді.
Сабақтың соңында мәтіннің тақырыбына байланысты өз ойларын білдіріп, көкейлеріне не түйді соны қағаз бетіне түсіреді.

Еркін жазу не эссе жазу: «Бай қайыр сұраған адамға еш нәрсе бермеп еді, басына іс түсіп,өзі де қайыр сұрап қалды.

Ал кедей оған жамандық тілеген жоқ, керісінше байды аяды» ...
Сыни тұрғыдан оқу мен жазу бағдарламасының нәтижесі төмендегідей болды. СТО құрылымы бойынша ұйымдастырылған сабақтар баланың ізденімпаздық, зерттеушілік, дәлелдеушілік, шығармашылық қабілеттерін дамытатынына көз жеткіздім.

Сабақта Сын тұрғысынан оқытуды пайдалана отырып,балалардың ұсыныспікірлерін еркін айтқызып, ойларын ұштауға және өздеріне дегенсенімін арттыруға мүмкіндік туғызып отырдым. Әрбір әдіс оқушылардың ойлауына және қиялына негізделіп келеді. Баланың тереңде жатқан ойын дамытып, оларды сөйлеуге, дәлелдеуге үйретеді.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/282425-shyarmashyly-esep-syn-trysynan-ojlau-ary