Дарсил тема: инхоса г1алих1ажияв «Исрапчиясде»

Дарсил тема: Инхоса Г1алих1ажияв «Исрапчиясде».

Дарсил мурад: Цебе малъараб щула гьаби. Асар пасих1го ц1али. Квен исрап гьабизе бегьуларо , гьелъул къимат гьабизе ккола.

Дарсил алатал: т1ехьал, тетрадал, шаг1ирасул сурат.

Дарсил тайпа-ц1ияб дарс.

Дарсил план:

Цебе малъараб такрар гьаби (литературияб теория)

Учителасул к1алъай – ц1ияб дарс

Дарсил х1асил ва рокъобе х1алт1и.

Дарсил ин:

1..ОРГ момент

2..Литературияб диктант.

Эпитет….. Халкалъ ургъарал, г1елалъ цоцазе рицун т1ирит1арал художествиял асарал ккола

Метафора…. Рак1гъеялъе, анищал –хьулал рагьиялъе, малъа-хъваялъе г1оло, ургъун рахъарал харбидалъун рицунел асарал

Фольколор… Г1умруялъул х1албихьиялъул кьуч1алда халкъалъ инсанасе г1акълу кьун ургъараб, х1асиладе щвараб, гъваридаб маг1наялъул, къокъаб пасих1аб калам.

Баллада….Х1икматаб лъугьа-бахъиналъул бицунеб коч1одалъун хъвараб асар.

Бицен… Релъен-хъваялъул кьуч1алда гвангъараб сипатаздалъун г1уц1араб, ц1ар балъго гьабулеб къокъаб асар.

Аллитерация… Инсанасул рек1ел х1ал, предметазул сипат-сурат баян гьабизе х1алт1изабулеб

хъвалсараб маг1на, цо предметалъе хасиятал г1аламатал цогиялде г1унт1изаби.

Маргьа …. Коч1ол калам пасих1лъизе ва бицунеб жоялдехун авторасул бугеб бербалагьи

загьирлъизе х1алт1изарулел гвангъарал сипатиял раг1аби.

Бицанк1о …. Коч1олаб каламалъулъ цого гьаркьал (рагьукъал) такрарлъиялда щибилан абулеб

Г1алих1ажиясе, коч1охъан х1исабалда, хасиятаб буго г1умруялъул бат1и-бат1иял г1унгут1аби къват1ир ч1вазари, малъа-хъваял гьари. Инсанасе буголъи щола, аслияб ку-цалда, к1иго бат1ияб къаг1идаялъ. Т1оцебесеб къаг1ида, гьеб ккола х1алалаб, жиндирго махщалидалъун, гьуна-ралдалъун, г1емер къо бихьун, х1алт1ун. Гьедин данде гьа­бураб бечелъиялдехун инсанасул х1урматияб, бет1ергьанлъиялъулаб, ц1акъго тадбирияб бербалагьи бук1уна, гьеб ц1уна-къаялде к1удияб к1вар кьола. Шиабилеб къаг1ида, гьеб ккола г1адамал гуккун, х1илла-макру бергьун, мискинзабазул зах1маталдаса пайда босун, божуда рек1к1 гьабун, данде гьабураб. Гьединаб боц1и ин­санасе х1арамаб бук1уна. Гьедин данде гьабураб боц1и-бу-голъиялдехун цо-цоязул ургъел гьеч1еб, т1аса-масагояб бер­балагьи бук1уна. Пумруялъул гьеб рахъалде буссараб буго Г1алих1ажиясул «Исрапчиясде» абураб кеч1. Гьеб коч1олъ шаг1ирас бог1оллъиялъул адаб-х1урмат ц1ик1к1ун гьабизе ккеялъул бицунеб буго:

Гьабихъе ун ххенола, ханжу г1емер бокьула,

Г1одобе ох унелъул, халго гьаз гьабуларо.

Хинк1ал ц1ик1к1ун, ц1ар буго, ц1алк1у ризаб какула,

Кванан г1орц1араб мехалъ, г1емераб калам ккола

Цох1о бусурманчияс гуребги, т1олго г1аламалъго ча­дил адаб-х1урмат гьабизе кколеблъи бич1ч1изабулеб буго. Нилъ ургъизе т1амулел руго чед сундулго бет1ер бук1иналда т1ад, гьеб бук1ине ккани, киг1ан зах1мат къулч1изе кко­леб абураб суалалда т1ад:

Капуразул хан Пирг1ан г1едег1ун унелъулги,

Айгъирги ч1езе гьабун, бог1олги мугь босарав...

Месед-г1арацалъ бечелъаравги халкъалъе инжитлъу-ла, бог1оллъидул адаб рехани.

Рокъобги къват1ибги киса-кибго чадил х1урмат гьа­бизе кколин абураб пикру буго т1олабго коч1олъ:

Бог1оллъидул х1урмат ккве, х1алихьатил хъатир те,

Хинк1 дуца гьудул гьабе, гьелъ мун жанив вачунин

. Нухда бортун батараб тоге мугь пурч1инадул,

Гьелъ дуе квербакъила, ракъуда цебе ч1ела.

Г1емер кванай, черхалъе бак1лъиледухъ чехь ц1езаби заралияб бук1ин бихьизабулеб буго гьал мухъаз:

Ч1еч1ого кваналев чи какун вуго г1елмуялъ,

Г1адлу гьеч1еб чехьдила - дару гьеч1еб унтиян.

Инсанасе буголъи кин щолебин абулеб бугеб?

Х1алаллъи-х1арамлъиялъул х1акъалъулъ Палих1ажияс кин

абулеб бугеб?

Бог1оллъиялъул ц1ик1к1ун адаб-х1урмат гьабизе кколин абураб бак1 коч1олъ бате.

Чед бук1инабизе ккани, кин нилъ х1алт1изе кколелали бице.

Бог1оллъиялъул х1урмат кин гьабизе кколебали бице.

Роцен гьеч1еб кванай Г1алих1ажияс кинаблъун бихьизабу­леб бугеб?

Чадил х1акъалъулъ нужедаго лъалеб хабар бице.

3..Рокъобе х1алт1и: асар рек1ехъе ц1ализе.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/599421-darsil-tema-inhosa-g1alih1azhijav-israpchijas